حسین علیزاده - گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
حسن درخشی - استادیار گروه باستان شناسی واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

در این مقاله به سابقه سد سازی در جهان باستان و در تمدنی که نظام حکومتی خود را بر گسترش سیستم آبیاری نهاده بود تکیه شده است. دولت اورارتو در حدود ۲۸۰۰ سال پیش در قسمت شرقی ترکیه و شمال غرب ایران ایجاد شد. بیشترین توجه حاکمان آن بر طبق مدارک کتبی (کتیبه­ های بنیانگذاری به خط میخی) به توسعه نظام آبیاری و تامین نیاز آب بخش کشاورزی و مصارف آشامیدنی مراکز سکونت توجه داشته و به همین منظور سازه­های متعدد آبیاری شامل دهها سد،کانال، دریاچه مصنوعی و آب انبار در مناطق پر برف کوهستانی شرق آناتولی و شمال­غرب ایران توسط اورارتوها ساخته شد. در تحقیق حاضر، سازه­های آبیاری (سدها) را به لحاظ ویژگیهای جغرافیایی و طبیعی (منبع تامین آب سدها)، خصوصیات دیواره­ها و فنون مهندسی ساخت مورد مطالعه قرار داده ایم، هدف کلی اینست که تصویری روشن از پیشینه سد سازی در محدوده زمانی و مکانی مورد مطالعه ارائه شود و در خاتمه جهت نتیجه­گیری به تجزیه و تحلیل شیوه­های تکنیکی سدها با توجه به داشتن  قوس، دو دیواره بودن، داشتن ضخامت و هسته خاکی، مصالح به­کار رفته و تکنیک آب­بندی (cut off) پرداخته­ایم.

باستان شناسی, اورارتو, آیباری, سد