محمود علی رکنی - مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم
محمد شکرزاده - دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مازندران
سیدرضا موسوی - کارشناس محیط زیست اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم

آلودگی خاکها و محیط‌های آبی با فلزات سنگین یک مشکل جدی و در حال گسترش است. ورود فلزات سمّی از طریق فعالیتهای انسانی باعث آلودگی بسیاری از خاکها شده است. به منظور بررسی اثرات فلزات سنگین آب آبیاری بر روی صفات کمّی و کیفی برنج این تحقیق در سال زراعی 90-1389 در 3 منطقه در شهرستان‌های ساری، جویبار و قائم‌شهر در منطقه مرکزی استان مازندران انجام گرفت. نمونه‌برداری شامل نمونه‌های منابع آب آبیاری، خاک و محصول برنج و بررسی میدانی در باره صفات کمّی و کیفی گیاه و محصول برنج انجام گردید. میزان غلظت فلزات مورد نظر در نمونه‌ها توسط دستگاه جذب اتمی سنجیده شد. جهت انجام محاسبات آماری از نرم افزار Prism و روش آماری آنالیز واریانس و آماره T.Test استفاده شده که P<0/05 ، بعنوان معنی دار تلقی شده است . نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در نمونه‌های آب مناطق تحت مطالعه فلز کادمیوم در تمامی مناطق از جمله منطقه سید محله بالاتر از استاندارد بوده است. همچنین از میان فلزات سنگین کروم، کادمیوم و سرب در نمونه برنج مناطق تحت مطالعه، فلز کادمیوم در مناطق جویبار (محله کلا) و سیدمحله بالاتر از استاندارد بوده است. فلز سرب در نمونه برنج منطقه جویبار (محله کلا) فراتر از استاندارد و در سایر مناطق بررسی شده، کمتر از میزان استاندارد بوده است و در خصوص فلز کروم، این فلز در تمامی مناطق تحت مطالعه ، کمتر از استاندارد می‌باشد.این موضوع با عنایت به اثرات تجمعی فلزات سنگین و عوارض سوء ناشی از آن بر جوامع انسانی و نیز تهدید امنیت غذایی قابل توجه خاص می باشد. علاوه بر این تأثیر سوء فلزات سنگین کادمیوم، سرب و کروم بر فاکتورهای کمی و کیفی برنج به ویژه عملکرد در هکتار خسارت های ناشی از آن، ضرورت اعمال مدیریت همه جانبه، زیست محیطی و هوشمندانه را الزامی می نماید

برنج، فلزات سنگین، صفات کیفی، صفات کمّی، آلودگی