ابوالقاسم خالقی زاده - بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محبوبه شریفی - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
جلیل علوی - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بجنورد، ایران.

روش های فیزیکی موثر و ارزان قیمت برای کاهش خسارت پرندگان در مزارع کلزای استان های خراسان شمالی و گلستان بررسی شد. سطح قطعه های آزمایشی ۲۰×۲۰ متر (۴۰۰ متر مربع) و تیمارها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار بودند. شش تیمار شامل: ۱- نوار دورکننده اسپانیایی (Eco Bird Nex)، ۲- کیسه های پلاستیکی دسته دار بزرگ و سفید، ۳- نوار نایلونی سفیدرنگ، ۴- نخ های سفید با مهره های یونولیتی، ۵- لوله پلاستیکی و ۶- شاهد (بدون تیمار) آزمایش شد. در پاییز سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، نمونه برداری ها با ۱۰ کادر یک مترمربعی، ۱، ۲، ۳ و ۴ هفته پس از نصب تیمارها انجام شد. تیمارها با شاهد اختلاف معنی دار داشتند و اثر جداگانه تیمارها در خراسان شمالی و گلستان معنی دار بود (P<۰.۰۵). اثر جداگانه هفته در گلستان در هر دو سال و در خراسان شمالی در سال ۱۳۹۸ معنی دار بود (P<۰.۰۵). از دیدگاه آماده سازی و هزینه اقتصادی، دو تیمار پلاستیک دسته دار و نوار دورکننده اسپانیایی، کاربردی و کارآمد با دو کارکرد، ایجاد مانع دیداری و شنیداری برای کاهش خسارت پرندگان، و در عین حال کم هزینه و بدون زیان زیست محیطی بودند.

پرندگان, چکاوک, خسارت, دورکننده فیزیکی, کلزا