مهسا نوریان - کارشناس ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
محمدامیر دلاور - دکترا خاکشناسی، استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

استخراج و فرآوری فلزات به عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی محیط زیست به‌ شمار می‌رود. یکی از مشکلات اصلی ارزیابی وضعیت آلودگی عدم امکان نمونه برداری از تمام قسمت‌های مناطق آلوده است. در این تحقیق 308 نمونه خاک بر روی شبکه‌های منظم با فواصل 250 و 500 متری در منطقه دیزج آباد استان زنجان در مساحتی بالغ بر 20000 هکتار جمع آوری گردید. نمونه‌های جمع آوری شده هوا خشک شده و بخش ریز آن از الک دو میلیمتری عبور داده و غلظت کل سرب پس از عصاره گیری با اسید نیتریک توسط دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد غلظت سرب در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان بیش از حد مجاز است. محاسبه و مدل سازی واریوگرام نشان داد که مدل نمایی با دامنه 1508 متر بهترین مدل برازش داده شده برای عنصر آلوده است. نتایج نقشه کریجینگ نشان داد که حداکثر مقدار سرب در اطراف کارخانه فرآوری سرب و روی بوده و با افزایش فاصله غلظت این عنصر روند کاهشی نشان می‌دهد. نقشه خطای تخمین سرب در منطقه مورد مطالعه نشان داد که در نقاط نمونه برداری کم‌ترین خطای تخمین و با افزایش فاصله نمونه‌ها خطای تخمین افزایش یافته است.

آلودگی، پراکنش مکانی، سرب، دیزج آباد