فرشید خسروی - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی تهران
محمود کهنی - استادیاردانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی (واحد بندرانزلی)

عقد مزارعه از جمله عقود مستمر و موقت است، لذا برای صحت آن لازم است مدت آن معین شود، گاهی با وجود تعیین مدت ممکن است در نتیجه رخ دادن قوه قاهره در مدت تعیین شده زرع نرسد و قابل برداشت نشود، در خصوص این حالت مقنن در ماده ۵۴۰ قانون مدنی بیان می دارد: «هرگاه عقد مزارعه منقضی شود و اتفاقا زرع نرسیده باشد مزارع حق دارد که زراعت را ازاله کند یا آن را با اخذ اجرت المثل ابقاء کند». در خصوص حکم این ماده اختلاف نظر زیادی در بین فقها و حقوقدانان وجود دارد. در پژوهش حاضر سعی شده است ضمن بررسی و نقد نظریات مطرح شده در این مورد، تفسیری بر مبنای اصل حسن نیت ارایه شود. همچنین راه حل حقوقی کشورهای دیگر نظیر مصر و قطر بطور اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است.

اصل حسن نیت، اجرت المثل، قوه قاهره، عامل