علیرضا بشری - رییس انجمن زمین شناسی نفت ایران

سازند کژدمی به سن آلبین از دیدگاه زمین شناسی نفت یکی از سازند های مهم نفتی محسوب می گردد. زبانه های ماسه ای این سازند در شمال غرب خلیج فارس ادامه سازند های ماسه ای بورگان کویت، نهر عمر عراق و خفجی و صفانیا در عربستان که از بزرگترین مخازن ماسه سنگی دنیا به حساب می آ یند. شیل های این سازند هم نقش سنگ منشاء و پوش سنگ مهم مخازن نفت محسوب می گردد. با مروری مجدد به برسی این سازند در میادین شمال خلیج فارس بسمت میادین نفتی کویت و عربستان نتایج با ارزش بدست آمده است. این سازند بصورت غیر رسمی به سه زون مخزنی بقرار زیر: A, B, C و یا بورگان پائینی، میانی و بالایی تقسیم می گردد. فرو افتادگی سریع سطح آب دریا در ابتدای آلبین، شروع ته نشست رسوبات تخریبی سازند بورگان بر روی سازند شعیبا، مطالعات چینه شناسی سکانسی و تعیین و ابداع مدل های رسوبی در بهبود شناخت مجموعه های رخساره این سازند کمک شایانی می نماید. مطالعات پتروگرافی نمایانگر وجود بورگان ماسه ای بالای ۷۰ % و فلدسپات کمتر از ۵ % را گزارش می دهد. چهار تیپ کانی اتوژنیکی در این سازند قابل تشخیص بوده، کوارتز، کلسیت، سیدریت، پیریت، گلوکونیت همراه با چهار نوع از کانی های رسی. آنالیز کانی های رسی مخزن نشانگر وجود کانی های کائولینیت، بمیزان فراوان ایلیت/ مونت موریلونیت بمیزان جزیی در مخزن می باشد. منشاء رسوبات آواری در این سامانه دلتایی از سمت سپر عربستان به سمت ایران بوده است. مطالعات و بررسی های پتروفیزیکی انجام گرفته نشان می دهد که نوار جنوبی ناحیه (سپر عربستان) کیفیت مخزنی بالاتری نسبت به نوار شمالی ایران دارد و کیفت مخزن بورگان بسمت کویت و عربستان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.

ماسه های بورگان، سازند کژدمی، سرشت نمایی مخزن، کانهای رسی، خلیج فارس