علی رهید - کارشناس ارشد تفسیر و علوم قرآن موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مصطفی کریمی - استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

انسان به طور فطری موجودی کمال گراست. این گرایش وال انسان را دائم در مسیر حرکت و رشد قرار می دهد. شناخت آخرین مرتبه کمال و محل تحقق آن نقش بسزایی در جهت دهی به رفتار و افعال انسان دارد. پژوهش پیش رو دیدگاه قرآن کریم درباره محل تحقق کمال نهایی انسان را به شیوه مطالعه کتابخانه ای و روش توصیفی - تحلیلی و با رعایت ضوابط تفسیر موضوعی بررسی کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد یات وحی هر سه نشئه دنیا، برزخ و قیامت را محل وقوع کمال نهایی انسان می داند که متناسب با ظرفیت وجودی هر عالم، مراتبی از کمال نهایی برای انسان به وقوع می پیوندد. مطابق آیات وحی, در عالم دنیا به تبع انجام افعال اختیاری، چنین کمالی محقق می گردد. آیاتی که از ارتزاق، هدایت و اصلاح در عالم برزخ سخن می گوید بر تحقق کمال نهایی در عالم برزخ دلالت دارد و موید به روایات متعدد نیز هست. قرآن کریم در آیات متعددی مسئله خروج بعضی آنسان ها از جهنم، افاضه رحمت و مغفرت و تحیت در بهشت تزکیه بهشتیان، درخواست اتمام نور و حرکت نورانی بهشتیان, تسبیح و تحمید آنان. شهود و ملاقات پروردگار و ارتزای مومنان در بهشت را مطرح مینماید که می توان برای اثبات تحقق کمال نهایی در عالم قیامت از آنها استفاده کرد.

کمال نهایی انسان، محل تحقق کمال نهایی، استکمال در دنیا، ا ستکمال در برزخ، استکمال در آخرت