علی اکبر بابایی - دانشیار گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

یکی از عوامل موثر در تفسیر قرآن و فهم مراد خدای متعل از ظهورآیات، قرائن عقلی است. قرائن عقلی دوگونه است: ۱. معرفت ها و معلومات بدیهی صارف از ظهور آیات که از قرائن عقلی متصل شمرده می شود. ۲. برهان های عقلی یا معلومات عقلی نظری که از قرائن منفصل آیات است. در تاثیر معلومات بدیهی در ظهور آیات و لزوم توجه به آن در تفسیر آیات اختلافی نیست. ولی در لزوم توجه به برهان های عقلی با معلومات عقلی نظری در فهم مراد خدای متعال از ظهور آیات اختلاف است. گروهی آن را مسلم و مفروغ عنه دانسته اند و برخی در مخالفت با آن بر بی نیازی فهم ظواهر قرآن از علوم عقلی به وجوهی استدلال کرده اند. در این مقاله نخست با روش تحلیلی، لزوم توجه به معلومات عقلی نظری در فهم مراد خدای متعال از آیات با بیان سه مقدمه تبیین شده و سپس با روش «تحلیلی - انتقادی» ادله مخالفان آن بررسی و به شبهات آنان پاسخ داده می شود.

ظاهر آیات قرائن عقلی، معلومات بدیهی، معلومات نظری