آرس رفیعی - استادیار گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز
امیر عزیزی - کارشناس ارشد رشته بیوسیستماتیک دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز

از ابتدای آفرینش، حیوانات همواره بخشی از زندگی انسان بوده اند و بارها در قرآن کریم نشانه های قدرت و عظمت الهی خوانده شده اند. انسان نیز فقط آن مرغ باغ ملکوت محبوس در قفس بدن نیست، بلکه شروعی خجسته برای شناخت نحوه آفرینش، تکامل و زندگی تمامی موجودات ازجمله حیوانات است؛ لذا احکام و قوانین بسیاری پیرامون رعایت حقوق حیوانات وضع شده اند که بر سه اصل حفظ سلامت و عملکرد پایه، زندگی طبیعی و حالات عاطفی بنیان شده است. در این مقاله به همکاری و اعمال هوشمندانه در اجتماعات جانوری اشاره شده و همچنین جوانب گسترده دامنه حقوق آن ها از نگاه قرآن، پیامبران، ائمه علیه السلام و همچنین دیدگاه های فقه اسلامی، قانون اساسی، مطالعات پژوهشی و بیانیه های جهانی سازمان های بین المللی و کشورهای مختلف بررسی شده است. حقوق حیوانات دامنه گسترده ای از تامین نیازهای اولیه آن ها به خوراک، بهداشت، سلامتی، آزادی، آسایش و تولیدمثل تا ممانعت از بدرفتاری، صدمه زدن، بهره برداری بیش از حد و غیره را دربرمی گیرد. رفتارها و تصمیمات آگاهانه حیوانات بر وجود اندیشه و شعور آنان دلالت دارد. حیوانات دارای ذهن و قوه ادراک و احساس اند و می توانند آسیب ببینند؛ بنابراین نیازمند مراقبت، احترام و رفتاری عادلانه اند.

حیوانات، احساس، درک، حقوق، فقه اسلامی، بیانه های جهانی