محمد مهدی برغی - استادیار حقوق دانشگاه میبد، یزد، ایران

ماده­ هشت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر یکی از جلوه­های حمایت از حقوق اساسی و اولیه­ انسان­ها محسوب می­شود. کنوانسیون در این ماده دولت­های عضو را از هرگونه دخالت غیرمجاز در چهار حوزه از حقوق اولیه­ شهروندان شامل زندگی خصوصی، زندگی خانوادگی، خانه و مکاتبات ایشان منع می­کند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و اینترنتی نگاشته شده است، به این پرسش اصلی می­پردازد که آیا تعهد پیش بینی شده در ماده­ هشت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر برای کشورهای عضو این کنوانسیون صرفا از نوع یک تعهد منفی به معنای خودداری از هرگونه دخالت غیرمجاز است یا به موجب این ماده دولت­ها از تعهدات مثبتی برای تضمین دسترسی شهروندانشان به این حقوق نیز برخوردارند؟ یافته­های پژوهش نشان می دهد ماده­ هشت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ماده­ای است که از دو جنبه برخوردار بوده و علاوه بر پیش­بینی تعهد منفی خودداری از دخالت غیرمجاز در حقوق چهارگانه­ مذکور در این ماده، تعهد مثبت انجام اقدامات لازم برای حمایت از این حقوق چهارگانه در مقابل دخالت­های غیرمجاز را نیز برای دولت­ها شامل می­شود. بر این اساس دادگاه اروپایی حقوق بشر در مواردی که دولت­های عضو از انجام تعهدات مثبت خود سرباز زنند، ایشان را به نقض کنوانسیون محکوم نموده است. بااین وجود، دادگاه اروپایی حقوق بشر در رسیدگی به دعاوی مربوط به شناسایی تعهدات مثبت برای دولت­ها، با چالش چگونگی ایجاد موازنه و تعادل بین منافع عمومی جامعه و منافع فردی اشخاص روبه رو شده است.

تعهدات مثبت, کنوانسیون اروپایی حقوق بشر, دادگاه اروپایی حقوق بشر, حقوق شهروندان, چالش های اعمال ماده هشت