علی اصغر کلاگری - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

کانسار مس پورفیری سونگون در یک سری سنگ های ساب ولکانیک الیگومیوسن با بافت پورفیری تشکیل شده که عمدتاً ترکیبی در حد کوارتز مونزودیوریت، گرانودیوریت تا گرانیت دارند. این سنگ ها به صورت استوک ها و دایک ها رخ داده اند. استوک های پورفیری به دو گروه I و II تقسیم شده اند. استوک پورفیری II عمدتاً سنگ میزبان کانسار مس در سونگون است. سه نوع دگرسانی و کانی سازی در سونگون تشخیص داده شده است:1) هیپوژن، 2)متاسوماتیک، و 3)سوپرژن. دو نوع اول تقریباً به صورت همزمان کمی پس از جایگزینی استوک پورفیریII روی داده اند. نوع سوم بعد از نمایان شدن استوک ها در روی زمین رخ داده است. شکستگی های بسیار زیاد و وجود سولفیدهای فراوان در این سنگ ها باعث شده که عوامل هوازدگی اثرات قابل ملاحظه ای بر روی این سنگ ها باقی بگذارند. دو نوع زون دگرسانی سوپرژن در سونگون تشخیص داده شده است:1) زون اکسیده و شسته شده، 2)زون سولفیدهای سوپرژن. کانی هایی مانند گوتیت، هماتیت، لیمونیت، جاروسیت، مالاکیت و آزوریت مشخصاً در زون اکسیده و شسته شده حضور دارند، در حالی که کانی هایی مانند کلکوسیت و کوولیت خاصه زون دوم است . کائولینیت در هر دو زون حضور داشته و کانی هایی مانند مس طبیعی و کوپریت نیز در حد فاصل بین دو زون دیده می شوند. عوامل شیمیایی از قبیل Eh, PH و کانی شناسی سنگ های میزبان مهم ترین عامل تعیین کننده در پیدایش مجموعه کانی های زون های سوپرژن می باشند. پارامترهایی مانند1)پایین بودن نسبی درصد کلوپیریت هیپوزن در بخشهای هوازده، 2)وجود آب و هوای سرد، 3)قرار گرفتن حجم نسبتاً کمی از سنگ های حاوی کانی های مس در معرض هوازدگی، و 4)وجود گسل ها و زون های شکستگی و دره های بسیار عمیق، باعث شده اند که زون سولفیدهای سوپرژن در سونگون به نحو مطلوبی ضخیم و غنی نشود.