مهسا فاضل - دانشجوی دانشگاه زنجان
محمدرضا عظیمی - دانشگاه زنجان
مسعود احمدی - مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی خراسان رضوی
محمد آرمین - دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار
حسن حمیدی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

به منظور ارزیابی و انتخاب مناسبترین ژنوتیپ چغندر قند در کشت زمستانه، ۱۸ ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به طور جداگانه در دو منطقه جوین و تربت جام در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ مورد بررسی قرار گرفت. در منطقه جوین ۱/۹۴ درصد و در تربت جام ۹۰ درصد از کل تنوع موجود در بین داده ها توسط سه مولفه توجیه شد که طبق این نتایج صفات درصد قند ملاس، محتوی سدیم، ضریب استحصال شکر و عملکرد ریشه به عنوان معیارهای مناسب در انتخاب ژنوتیپ ها جهت کشت زمستانه بیشترین تاثیر را در مولفه های اول تا سوم داشتند. تجزیه خوشه ای به روش Ward نشان داد، ژنوتیپ های مورد بررسی در هر دو منطقه جوین و تربت جام در سه خوشه قرار گرفتند. در منطقه جوین در خوشه اول ژنوتیپ FDIR۱۹B۳۰۲۱ و در تربت جام ژنوتیپ FDIR۱۹B۴۰۲۸، در خوشه دوم ژنوتیپ ها SBSI-۶ و SVZA۲۰۱۹-JD۰۴۰۲ به ترتیب برای منطقه جوین و تربت جام و در خوشه سوم ژنوتیپ SVZA۲۰۱۹-JD۰۴۰۰ برای منطقه جوین و رقم Perfekta به عنوان نماینده گروه برای تربت جام انتخاب شد. در مجموع نتایج آزمایش نشان داد که دو منطقه از نظر ژنوتیپ مورد استفاده با هم تفاوت دارند و در کشت زمستانه اگرچه عملکرد ریشه در حد مطلوبی تولید می شود اما افزایش ناخالصی های ریشه به عنوان یک مشکل این روش کاشت می باشد. بر این اساس در منطقه جوین ژنوتیپ FDIR۱۹B۳۰۲۱ و در منطقه تربت جام ژنوتیپ FDIR۱۹B۴۰۲۸ قابل پیشنهاد می باشد.

تجزیه خوشه ای, تجزیه به مولفه های اصلی, چغندرقند, کاشت زمستانه