چگونگی تشکیل ذخیره مس جیان

کانسار مس جیان، در منطقه بوانات فارس واقع در 195 کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد. این کانسار در سنگ های آواری-آهکی، آتشفشانی و دگرگونی کمپلس سوریان قرار دارد. کانی های سولفیدی و کربناتی مس به صورت توده ای و افشان در شیست های کلریتی و درون درزه و ترک های عدسی های کوارتزیت دیده می شود. مطالعات میکروسکوپی نشان می دهد که کلکوپیریت و پیریت عمدتاً به صورت ثانویه فضاهای باز را پر کرده و در امتداد برگوارگی شیست ها قرار گرفته اند. وجود کانه زایی مس در جیان بوانات، گویای توان بالای کانه زایی این منطقه است. احتمال وجود اندیس های دیگر مس در منطقه، با پی جویی اکتشافی و نمونه برداری در 15 کیلومتر مربع صورت گرفت. نتایج تجزیه های انجام گرفته مس و هیستوگراف های پراکندگی عناصر فلزی، نشان می دهد که در افق های سطحی منطقه، شواهدی از کانه زایی دیگر مس در محدوده مورد مطالعه وجود ندارد. مطالعات اکتشاف تفصیلی بر روی کانسار جیان که با حفر گمانه ها و ترانشه های متعدد صورت گرفت، ساختار عمومی توده معدنی را مشخص کرد. با تجزیه های انجام گرفته بر روی رسوبات شیلی و سنگ های آذرین منطقه، احتمال منشأ گرفتن عناصر مس از آنها در طی دگرگونی منطقه وجود دارد. براساس مطالعات تفصیلی بر روی کانسار جیان، ژنز احتمالی این کانسار را می توان بدین صورت مطرح کرد که در حین فرایند های دگرگونی، احتمالاً مس از رسوبات اولیه شیلی و یا سنگ های آذرین و دگرگونی منطقه، وجود عنصر مس در آنها مشخص گردیده است. از آنجا که رسوبات اولیه و بویژه شیل ها، دارای مقدار زیادی آب هستند، به نظر می رسد در فرایند های دگرگونی، آب آنها آزاد شده و به عنوان سیالی کانه دار عمل کرده است. افزون بر چنین ایده ای، احتمال وجود یک توده معدنی عمیق تر که آثار آن ناهنجاری مس را در منطقه ایجاد کرده نیز باید در نظر داشت که بررسی های گسترده ای را می طلبد.