علی باقر طاهری نیا - استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
فاطمه آق تومان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
شهرزاد شیربتی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران

فن مناظره از جمله شیوه های گفت و گو جهت غلبه بر طرف مقابل و اثبات به حق بودن جایگاه خویش است. در زمینه ها گوناگون و ادوار مختلف نیز مرسوم و رایج بوده است از جمله در مکتب قرآن و اهل بیت علیه السلام. بحث جانشینی و خلافت در زمان ائمه (ع) عرصه ای برای شکل گیری مناظرات میان جانشینان بر حق امیر المومنین (ع) که از نسل و ذریه پاک ایشان بودند و مدعیان دروغین خلافت گردید. زمانی که معاویه پس از عثمان ادعای جانشینی داشت و مردم هم به دسته بندی ها مختلف چون حزب اموی، خوارج، حزب شکنان و حزب حمرا تقسیم شده بودند؛ امام حسن علیه السلام شرایط را برای قیام مناسب ندیدند و با شیوه ها احسن تصمیم به مناظره گرفتند. مقاله پیش رو به بررسی و تحلیل گفتمان پیرامون مناظره امام حسن علیه السلام و معاویه پرداخته، سه مرحله گفتمان یعنی توصیف شامل ویژگی ها زبانی گفتمان که واژگانی استوار، شیوا و واضح با لحنی کوبنده دارد، تفسیر به معنا تحلیل ویژگی ها صوری و ساختاری مانند چگونگی آغاز جملات و تبیین که حاصل پیوند دو مرحله قبل است و به تاثیر محیط، جامعه و متون سابق در گفتار دو طرف اشاره دارد، شرح می دهد.همچنین از منظر تاریخی، واژگانی و مبتنی بر اسناد و کتب تحلیل گشته، به نگارش در آمده است. هم چنین تعریف و توضیح جامع از صنعت جدل، جایگاه آن در قرآن کریم آرا مختلف پیرامون آن ارائه و بازنگری شده است.

مناظره، امام حسن، معاویه، جدل، تحلیل گفتمان