مینو اسدزندی - Quran and Hadith Research Center, Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Iran
علی سیدکلال - Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran

زمینه و هدف: طبق آمار ۴/۹۹ درصد مردم ایران مسلمانند، فراوانی اختلالات روانی ۷/۲۹ درصد، تمایل به معنویت های فرادینی در دانش آموزان ۲۵ درصد و در دانشجویان۷۲ درصد می باشد. این مطالعه با هدف تبیین نحوه تاثیر معنویت بر سلامت روان از معنویت دینی تا معنویت سکولار انجام شد. روش: در مطالعه ترکیبی، مبتنی بر مدل کروسل و همکاران با رویکرد اکتشافی- تبیینی و نظریه قلب سلیم، داده های کیفی مرور غیرنظام مند و تحلیل محتوای قراردادی مفهوم، ساختار، هدف، ویژگی، مبانی انواع معنویت،- داده های کمی کاربردهای بالینی مدل، تلفیق شدند. اعتبار فرا استنباط های تحقیق، در بخش داده های کمی از طریق اعتبار درونی- بیرونی، در بخش داده های کیفی با اعتمادپذیری یا شاخص قابلیت سنجیده شدند. یافته های: کرکپاتریک، دلبستگی به خدا را محصول نوع دلبستگی به والدین می داند؛ اما خدا در قرآن واجد تصویر مثبت (آفریدگار مهربان امنیت بخش، مراقب قدرتمند)، دلبستگی ایمن به خداوند محصول شناخت، تصور مثبت از خدا، عشق و محبت بنده به خداست. توکل و تفویض مشکلات زندگی به خدا سبب سلامت روانی، نشاط معنوی مومنان می شود. به رغم تعاریف متفاوت معنویت گرایان از خدا (جهان بینی پانتییستی، مونوتئیستی)، تصویر منفی از خدا سبب دلبستگی غیرایمن به خدا و تاثیر بر سلامت روان می شود. نتیجه گیری: در معنویت اسلام، دلبستگی ایمن به خدا، باور به حضور و کفایت خداوند به عنوان دیگری غالب سبب ارتقای سلامت روان است. معنویت های سکولار مبتنی بر خود آیینی و تقدیس طبیعت است. پیروانشان در پی آرامش، رضایت و نشاط به «سبک شخصی» به وسیله معنویت ساکن در طبیعت هستند.

Attachment, Secularism, Spirituality, Theology, Trans-religious spirituality, خ‍داش‍ن‍اس‍ی, دلبستگی, دنیوی گرایی, معنویت, معنویت فرادینی