زهرا صابری نیا
نرگس محمدی بدر - دانشگاه پیام نور تهران
فاطمه کوپا - دانشگاه پیام نور تهران
فرهاد درودگریان - دانشگاه پیام نور تهران

تحقیق حاضر، کوششی است برای گشودن دریچه هایی از دنیای پررمز و راز مثنوی معنوی که با تکیه بر شاخصه های دیسکورس سخن نوشتاری در هرمنوتیک پدیدارشناسانه «پل ریکور» انجام یافته است. نگارندگان این تحقیق، برخلاف دیدگاه سنتی که در آن باورمندی به گفتاری یا نوشتاری بودن زبان تنها رسانگی آن را تعیین می کرد، اعتقاد دارند چون هرمنوتیک متن محور بزنگاه چالش میان زبان گفتاری و سخن نوشتاری است، دیسکورس آن هم به کمک تاویل تاملی بسط یافته در هرمنوتیک پدیدارشناسی مشخص می شود؛ بنابراین برای داوری درباره گفتاری بودن یا نوشتاری بودن متون کلاسیک مانند مثنوی معنوی، لازم است فرایند شکل گیری متن و رابطه پنج گانه پیام با رسانه، مولف، خواننده، رمزگان و ارجاع بررسی گردد. از همین رو، با بررسی انگاره های دیسکورس مثنوی در وجه نوشتاری و تطبیق آن با هرمنوتیک پل ریکور نشان داده اند که گویندگی مولانا و تحریر حسام الدین و اکابر دیگر، جر جرار کلام، تقطیع موضوع، حضور عناصر عامیانه در سخن، برخورداری از ویژگی های خطابه و... ادله مقبول و موجهی بر گفتاری بودن زبان مثنوی نیست؛ چرا که این دانش نامه نائی در بستر گفته (معنا) و زمان روایت شده و تراز مشیرانگی آن کفه را برای تاویل سنگین تر می کند.

پل ریکور، دیسکورس، سخن نوشتاری، مثنوی معنوی