پیمان عزیزی - عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا

کانیهای کربناتی ترکیباتی متداول در بسیاری از خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. این کانی ها مواد مهمی در افقهای خاکها هستند. خاکهای آهکی، خاکهایی هستند که دارای مقدار زیادی کانیهای کربناتی (کربنات کلسیم، کربنات کلسیم و منیزیم و کربنات منیزیم) بوده که این مواد باعث بروز مشکلاتی در خصوص کاربری زراعی این خاکها می گردد. کربناتها در خاکها به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شوند. منشاء کربناتهای اولیه یا لیتوژنیک، مواد مادری می باشد.کربناتهای ثانویه، کربناتهایی هستند که توسط فرآیندهای پدوژنیک مثل انحلال، انتقال، حذف و یا رسوب مجدد ایجاد می گردند.فائو وسعت خاکهای آهکی جهان را حدود ۸۰۰ میلیون هکتار گزارش نموده است. اصولا تخمین کل خاکهای آهکی مشکل است زیرا در خیلی از موارد که مواد آهکی به همراه املاح محلول حضور دارند در واقع جزء خاکهای شور طبقه بندی می شوند. در ایران خاکهای آهکی به جزء در مناطق شمالی، مناطق مرکزی و بیابانهای جنوب شرقی (متاثر از نمک های با منشاء غیر آهکی) در مابقی قسمتهای کشور حضور دارند. از ۱۶۵ میلیون هکتار مساحت کشور ، حدود۱۰۷ میلیون هکتار آن را خاکهای آهکی تشکیل داده است بطور کلی حدود ۶۵ درصد از خاکهای ایران آهکی است و میزان آهک در آنها بین ۶۰-۱۰ درصد می باشد. همچنین در بعضی از قسمتها خاکها دارای ۱۰۰ درصد سنگ آهک به صورت مواد مادری می باشند. حضور آهک آنالیز و تعیین بافت خاک را با مشکل مواجه می کند. و وجود این ماده تا موقعی که در خاک حالت سیمانی ایجاد نکرده باشد می تواند باعث بهبود خواص فیزیکی خاک گردد. واکنشهای انحلال و رسوب کربنات کلسیم تابعی از فعالیت یون کلسیم، مقدار آب و در نهایت فشار و غلظت گاز دی اکسیدکربن است. در خاکهای آهکی واکنش خاک و فعالیت یون کلسیم در محلول خاک در کنترل آهک می باشد. با توجه به اینکه آهک فاقد بار منفی می باشد بنابراین با افزایش آهک ظرفیت تبادل کاتیونی کاهش می یابد اما در صورت حضور بارهای الکتریکی وابسته به pH بر روی کلوئیدها، با توجه به اینکه آهک بر روی واکنش خاک موثر می باشد بنابراین بارهای منفی وابسته به pH و ظرفیت تبادل کاتیونی به طور غیر مستقیم افزایش می یابد.مشکلاتی که خاکهای آهکی با آن مواجه هستند شامل کمبود رطوبت، مواد آلی، نیتروژن و فسفر قابل استفاده، عناصر غذایی میکرو می باشد همچنین زیادی کلسیم در این خاکها باعث عدم توازن بین عناصر پتاسیم و منیزیم با کلسیم می گردد که مشکل تغذیه ای این عناصر را ایجاد می نماید.

کانی های کربناتی، آهک، مشکلات خاکهای آهکی، مشکل تغذیه ای