علی ارومیه ای - استادیار زمین شناسی مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس
ابراهیم امین سبحانی - استاد زمین شناسی دانشگاه تربیت معلم
فرحناز کریم زاده - دانشجوی دکترای زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

امروزه رسوبگذاری در مخزن سدها، یکی از موضوعات مورد توجه بسیاری از محققان و طراحان سد سازی است. هرچند میزان رسوبگذاری و حجم رسوبات برای طول عمر مفید سد، پیش از احداث آن محاسبه و پیش بینی می شود، ولی تٱثیر برخی از عوامل، می تواند در تشدید رسوبگذاری تٱثیر گذارده و سبب پرشدن زود هنگام مخزن سد، و در نتیجه کاهش عمر مفید آن شود. برای مثال تغییر کاربری زمین در منطقه و تبدیل زمین های مرتع به دیم و در نهایت به زمینهای بایر، فرسایش پذیری سطح زمین را افزایش می دهد و در نتیجه حجم رسوبات حمل شده به مخزن سد را بیشتر می کند. سد اکباتان، از نوع سد بتونی وزنی پایه دار با ارتفاع سد 52 متر و طول تاج 286 متر می باشد. این سد با ظرفیت مخزن 8 میلیون متر مکعب در سال 1342 به بهره داری رسید و در حال حاضر تقریباً 60 درصد مخزن آن توسط رسوب پر شده و چنین پیش بینی می شود که عمر مفید سد زودتر از زمان مقرر به پایان برسد. در این مقاله ویژگی رسوبات در مخزن سد و حوضه آبریز، با توجه به دانه بندی، ترکیب کانی شناسی، و نحوه پراکندگی مطالعه شده و رابطه بین نوع رسوبات و ویژگی های زمین شناختی منطقه تعیین گردیده است. براساس نتایج به دست آمده، یک نقشه پهنه بندی خطر فرسایش پذیری برای کل حوضه تهیه شد.