مرتضی قورچی - استادیار جغرافیای سیاسی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
قاسم عباسیان - کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، تهران،ایران

الف. تعریف موضوع و ابعاد آن: شهرها به عنوان گرهگاه های اقتصاد جهانی و کانونهای تحولات در سطوح محلی تا جهانی همواره به عنوان صحنه استراتژیک برای رقابت بین کشورها بوده است. صحنه استراتژیک شهرها سبب مهیا نمودن فضا برای اعمال قدرت در قلمرو حکومت در سطح کشور، مناطق و توابع آن و مکانی برای نمایش شکوه و کشمکش بر سر قدرت بوده است.رشد کلان شهرها و مناطق شهری، امروزه به عنوان پدیدهای جدید مطرح که در اثر رشد سریع اطلاعات، ارتباطات و ظهور جامعه شبکه ای، فضای جریانها را تسهیل نموده است. عملکرد شهرهای جهانی از طریق ایجاد فضای نسبی، پیوندی و شبکه ای، اقتصاد جهانی را به هم وابسته و خود را به عنوان کانون قدرتهای نوظهور در نقشه جغرافیای سیاسی جهان، نشان داده است.ب. اهمیت: با توجه به این واقعیت، جدیدترین پدیده ای که در اواخر قرن بیستم در میان کلانشهرها و جهان شهرها شکل گرفته و کشورها از آن در راستای اهداف امنیت، توسعه، اقتصاد، فرهنگ، شبکه ها و به عنوان فرصتی برای اعمال رقابت در سطح شهرها استفاده مینمایند، دیپلماسی شهری است. با توجه به چنین نقش و عملکردی، شهرها به عنوان یک پدیده در فضای ژئوپلیتیک در سطوح مختلف محلی، منطقه ای، ملی و جهانی مشروعیت داشته و توان ایجاد فضایی رقابتی در سطح جهانی را دارد.ج. روش تحقیق: در پژوهش پیش رو که ماهیتی بنیادی دارد و در پی یافتن واقعیتها و شناخت بازتابهای برخاسته از کنش متقابل فضای شهری، اقتصاد جهانی و فضای جریانها است و با بهره گیری از روش تفسیری تحلیلی در پژوهش، به بررسی اثر فضای رقابتی شهرها در سطح جهانی و در پرتو جهانی شدن پرداخته شده است.د. نتایج مورد انتظار: با مطالعه اهم مفاهیم پیرامون موضوع مذکور که از مسائل مهم رشد مناطق شهری و ایفای عملکرد دیپلماسی شهری استو همچنین از آنجا که تعامل دولتهای محلی با دولت ملی از طریق اعطاء اختیارات کافی و در تعامل با دولت های محلی خارجی و سازمانهای بین المللی یکی از نمادهای توسعه یافتگی یک کشور میباشد، پژوهش حاضر به ارتباط بین پدیده جهانی شدن و شهرهای جهانی میپردازد که عمدتا جهانی شدن پدیده ای است که عملا در شهرها اتفاق میافتد و شهرها مظهر و تجسم جهانی شدن هستند. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که دیپلماسی شهری موجب هم افزایی کارکردهای حکومتهای محلی و مرکزی در چارچوب تمرکززدایی، در عین هماهنگیو همکاری متقابل براساس توزیع قانونی مسئولیتها، موجب پیوند شهرهای ملی با شهرهای جهانی میشوند و زمینه را برای رقابت پذیری شهرها مهیا مینمایند.

جهانی شدن، اقتصاد جهانی، رقابت پذیری، دیپلماسی شهری