مهدیه فرازکیش - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.
قاسم آزادی احمدآبادی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.
ساجده عبدی - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

اصطلاح «مرجعیت علمی» اولین بار توسط مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان امام صادق(ع) در عید غدیر سال ۱۳۸۴ عنوان گردید. هدف این پژوهش، ارائه مدل نظام مند «مرجعیت علمی» مبتنی بر اندیشه و گفتار مقام معظم رهبری، براساس رویکرد کیفی و استفاده از روش تحلیل مضمون است. یکی از فنون تحلیل مناسب در تحقیقات کیفی، تحلیل مضمون است که می توان به خوبی برای شناخت الگوهای موجود در داده های کیفی استفاده نمود. بدین منظور محتوای مرتبط با مضامین مرجعیت علمی از هر یک از بیانات مقام معظم رهبری با برچسب مرجعیت علمی استخراج شد و با طی مراحل روش پژوهش، ۳۸ مضمون اصلی در چهار بعد علمی، مدیریتی، فرهنگی و سیاسی و شش کارکرد اصلی مداقه، مراقبه، مداخله، راهبری، زیرساخت و نهادسازی طبقه بندی شد. پس از شناسایی سه گونه مولفه مشتمل بر مفاهیم (مضامین و کلیدواژه های اصلی)، ابعاد و کارکردهای مرتبط با مرجعیت علمی، مدل سه سطحی مرجعیت علمی استخراج شد. نتایج نشانگر آن است که مولفه های علمی، فرهنگی و مدیریتی به ترتیب بیشترین تاکید رهبری بر مرجعیت علمی بر اساس رویکرد ابعادی است و همچنین مولفه «راهبری» در صدر اولویت رویکرد کارکردی مقام معظم رهبری قرار دارد و مولفه «نهادسازی» کمترین میزان اهمیت در بین سایر مولفه ها را به خود اختصاص داده است که می توان دلیل برتری راهبری در این مقوله را توجه به تدابیر زیرساخت های نهادی و فرهنگی را پس از تحقق جهت گیری های کلان و الزامات سطح سیاست گذاری دانست.

مرجعیت علمی, بیانات مقام معظم رهبری, تحلیل مضمون, ابعاد و کارکردهای مرجعیت, سیاست علم