رامین هاشم پور - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی و کاراموز وکالت
امیر غلیاف - کارآموز وکالت

مسئولیت مدنی و چگونگی جبران خسارات ناشی از آن، در خصوص تمامی مسائلی که شخص انسان در آنها دخیل است همواره از موضوعاتی است که مورد بحث حقوقدانان و افراد دخیل در آن بوده و هست. مطالعات و آزمایشها بر روی انسان نیازمند وجود جامعه آماری وسیع به جهت کشف عوارض و اطمینان بخشی است. برای مثال در سال ۲۰۲۰ میلادی ویروسی ناشناخته که کوید ۱۹ نامگذاری شد، از کشور چین آغاز و به سرعت در سرتاسر جهان شیوع یافت. پس از بدست آمدن نتایجی، داده های اولیه می بایست بر روی یک جامعه آماری بالا، شامل تعداد زیادی از انسانها آزمایش شده تا اثرات آن مشخص و نواقص احتمالی آن برطرف شود. در این میان کشور ایران (در مطالعه کارآزمایی که توسط سازمان بهداشت جهانی صورت گرفت) با ثبت حدود ۳ هزار و پانصد داوطلب، حائز رتبه ی نخست در تعداد داوطلبین، در بین تمام کشورهای جهان شد. در این زمیه، احتمال بروز نواقص و معایب و حتی مرگ و میر، در میان این داوطلبان همواره وجود دارد. هدف این مقاله پاسخ به این سوال است که در صورت برزو خساراتی از این قبیل، جبران آنها به چه صورت است؟ در این میان، اینکه رضایت آگاهانه به صورت کامل وجود داشته یا خیر و حقوق شهروندی و انسانی داوطلبان تا چه اندازه موردنظر بوده، و در کنار آنها اصول چهارگانه اخلاق زیستی که شامل: اصل عدالت، اصل استقلال و خودمختاری، اصل سود رسانی و اصل عدم ضرر رسانی است، تا چه اندازه رعایت شده است، ناگفته هایی است که در اطراف این مهم هویداست.

کارآزمایی بالینی، اصول اخلاق زیستی، جبران خسارت، آزمودنی انسانی، آزمایشات پزشکی، حقوق پزشکی