علی ثنائی ایلخچی - ایران، تهران، دانشگاه علم وصنعت ایران، دانشکده مهندسی صنایع، دانشجوی کارشناسی ارشد
سبحان نظری - ایران، تهران، انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل ریلی و خدمات وابسته، دکترای مهندسی حمل ونقل
مهدی غضنفری - ایران، تهران، دانشگاه علم وصنعت ایران، دانشکده مهندسی صنایع، دکتر ای مهندسی صنایع

با این که حمل ونقل ریلی یکی از ایمن ترین شیوه های حمل بار و مسافر در دنیاست، وقوع حوادث ریلی در دنیای امروز امری اجتناب ناپذیرمی باشد؛ در عین حال عواملی که ممکن است باعث وقوع سانحه شوند، قابل شناسایی و پیشگیری هستند. تجزیه و تحلیل دقیق حوادث وبررسی علل وقوع آنها از بخش های اساسی انجام اقدامات ایمن سازی است که منافعی از قبیل افزایش سطح آگاهی و هوشیاری سیستم وپرسنل، امکان به اشتراک گذاری آموخته ها بین صنایع مختلف، شناسائی د قیق معضلات و ریشه های بروز مشکلات و درنهایت امکان طراحیو پیاده سازی سازوکارهای پیشگیرانه از وقوع حوادث محتمل آتی را به ارمغان می آورد.هدف اصلی از این پژوهش تحلیل و بررسی سانحه ی خروج از خط قطار مشهد-یزد و استخراج عوامل اصلی وقوع آن است. این سانحهاسفناک که بیش از ۱۰۰ نفر کشته و زخمی از خود برجای گذاشت (که مطابق آمار منتشر شده توسط اتحادیه بین المللی راه آهن ها برایسال ۲۰۲۲ ، درحدود ۷ درصد از کل تلفات ریلی در دنیا برای این سال می باشد) و یکی از مهم ترین سوانح ریلی در ایران و دنیا به شمارمی رود؛ همچنین مطابق مطالعات قبلی انجام شده بر روی آمار سوانح ریلی در ایران، سهم سوانح خروج از خط به مقدار ۵۵ درصد از کلسوانح می باشد در صورت یکه این سهم در دنیا به مقدار حدود ۸ درصد از کل است. ما در این پژوهش، با استفاده از گزارش های منتشر شدهتوسط مراجع ذ یصلاح و همچنین نظرات خبرگان و متخصصین این حوزه در کمیسیون عالی سوانح و ...، ابتدا با استفاده از نموداراستخوا نماهی و در ادامه با استفاده از روش تحلیل درخت خطا، به تجزیه و تحلیل کیفی عوامل موثر در وقوع این سانحه، از قبیل عواملمحیطی، سیستمی، فنی و انسانی پرداخت هایم. مطابق نتایج بدست آمده از درخت خطای سانحه، عوامل موثر در رخداد این سانحه متشکلاز ۲۰ رویداد میانی و ۳۹ رویداد غیرمیانی می باشد. در نهایت نیز با توجه به بررسی ها و تحلیل های انجام شده، به ارائه برخی پیشنهادها وذکر برخی نکات پیشگیرانه موثر برای کاهش ریسک و جلوگیری از بروز حوادث مشابه آتی پرداخته شده است که از آنجمله میتوان بهلزوم پیاده سازی تغییرات ساختاری اساسی در شرکت راه آهن، لزوم توجه ویژه به انتصابات تخصصی مدیران ریلی، لزوم پیاده سازی نظامصحیح تعمیرات و نگهداری زیربخش های سیستم ریلی، پیاده سازی ابزارهای نظارتی و پایش عملکرد مشاغل حساس ریلی و ... اشاره نمود .

حادثه ریلی؛ سانحه قطار مشهد-یزد؛ اتحادیه بین المللی راه آهن ها؛ تجزیه و تحلیل درخت خطا؛ نمودار استخوان ماهی