هاتف حاضری نیری - Mohaghegh Ardabili University
رضا اخی جانی - Mohaghegh Ardabili University

تجارت سوخت­های فسیلی به عنوان یکی از منابع درآمدی و یکی از عوامل مهم رشد و توسعه اقتصادی است. اکثر کشور­های درحال توسعه به علت عدم وجود تکنولوژی کافی در فرآیند تولید، توان پالایش مناسب سوخت­های فسیلی را نداشته و درمقابل با اتخاذ سیاست صادرات انرژی فسیلی و واردات کالا، آلودگی را به کشورهای مقابل منتقل می­کنند. به عبارت دیگر تجارت سوخت­های فسیلی کشورهای درحال توسعه و کشورهای توسعه یافته و صنعتی، موجب انتقال آلودگی از طریق کانال حمل و نقل و کانال تولید می­شود. همچین رشد جمعیت و تولید ناشی از مصرف سوخت های فسیلی از عوامل موثر بر این انتقال آلودگی(صادرات انرژی فسیلی) بین کشورهای دارای روابط تجاری هستند. این مقاله با بکارگیری الگوی خطی چند متغیره پانلی تاثیر تجارت سوخت­های فسیلی بر انتشار CO۲ را با تمرکز بر انتقال آلودگی در بین کشورهای هدف طی دوره زمانی ۲۰۱۸-۲۰۰۰ را بررسی می­کند. نتایج حاصل نشان می­دهد، کانال­های تجارت انرژی­های فسیلی(حمل و نقل و تولید) تاثیر مهم و معناداری بر انتشارCO۲ ، دارد. همچنین نتایج نشان داد میزان تاثیرات بخش حمل و نقل و بخش تولید بر انتشار CO۲ در کشورهای توسعه یافته در مقایسه با کشورهای درحال توسعه بیشتر است که نشان دهنده انتقال آلودگی از کشور­های درحال توسعه به کشورهای توسعه یافته است. سایر نتایج نشان داد که رشد جمعیت و تولید ناخالص داخلی ارتباط مثبت و معناداری با صادرات سوخت­های فسیلی و انتقال آلودگی بین کشور­های هدف دارد، و آزادی تجاری موجب افزایش حجم تجارت سوخت­های فسیلی و درنتیجه موجب افزایش انتشار CO۲ می­شود.

Fossil energy trade, pollution transfer, transportation, GDP., تجارت انرژی های فسیلی, انتقال آلودگی, حمل و نقل, تولید ناخالص داخلی.