محمدرضا بختیاری - دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
رضا بهراملو - دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

هر ساله بیش از ۲۵ هزار هکتار از اراضی مزروعی استان همدان به زیر کشت سیب زمینی اختصاص می یابد. به طور کلی عملیات خاک ورزی، کاشت، داشت و برداشت این محصول، به صورت مکانیزه انجام می شود و معمولا عملیات پس از برداشت نظیر سورتینگ (دسته بندی) نیز مکانیزه است و توسط ماشین سورتینگ انجام می پذیرد. با توجه به حساسیت غده های سیب زمینی نسبت به صدمات مکانیکی در حین برداشت، مقدار زیادی از غده های سیب زمینی خسارت می بینند که در زمان انبارداری موجب فساد بیشتر آنها و افزایش درصد صدمات می شود. بنابراین در این پژوهش بر مبنای نتایج و توصیه پژوهشهای انجام شده در داخل کشور در خصوص میزان صدمات مکانیکی سیب زمینی، به صورت مرور نظام مند، از روش فراتحلیل (متا آنالیز) استفاده شد. مقاله های منتشر شده در مجله های علمی، گزارش های نهایی پروژه های پژوهشی و مقاله های مرتبط ارائه شده در کنگره ها و نیز پایان نامه های دانشجویی با استفاده از کلید واژه های استاندارد مرور شد. سپس آنهایی که دارای معیارهای ورود به پژوهش بودند، پس از کنترل کیفی با استفاده از مدل تصادفی وارد فرایند فراتحلیل شدند. نتایج نشان داد که برداشت غده های سیب زمینی در خاک مرطوب نسبت به خاک خشک می تواند باعث کاهش صدمات مکانیکی تا میزان ۷۱/۵۱ درصد شود. اگر قبل از برداشت غده های سیب زمینی عملیات سر زنی بوته ها انجام شود، می توان صدمات را به مقدار جزیی تا میزان ۶۲/۱ درصد کاهش داد. همچنین، نتایج نشان داد که رقم آگریا نسبت به رقم های جیلی، سانته و فونتانه نسبت به صدمات مکانیکی حساس تر است و باید با احتیاط بیشتری نسبت به برداشت آن اقدام نمود.

برداشت, سیب زمینی کن, ماشینی, متاآنالیز