مهدی دادخواه - Ferdowsi University of Mashhad
محمد لگزیان - Ferdowsi University of Mashhad
زهرا همت - Ferdowsi University of Mashhad

چکیده زمینه و هدف: هدف این پژوهش شناسایی عواملی است که باعث انتشار یافته­های علمی نامعتبر می­شوند. آگاهی از عوامل موثر در انتشار یافته­های علمی نامعتبر به محققان این فرصت را می­دهد تا با بینشی وسیع­تر و به صورت آگاهانه اقدام به انتخاب منابع پژوهش خود نمایند و بدین صورت از انتشار یافته­های علمی نامعتبر به وسیله خودداری از استفاده آن ها به عنوان پایه پژوهش خود جلوگیری به عمل آورند. مواد و روش: در این مقاله با استفاده از رویکرد کیفی پدیدارنگاری، به کارگیری نمونه­گیری هدفمند و انجام مصاحبه با ۱۲ نفر که در زمینه اعتبار یافته­های علمی، علم نامعتبر و مباحث مرتبط دارای دانش و تجربه بودند، عوامل موثر در انتشار علم نامعتبر شناسایی گردیده­اند؛ ابتدا با انجام مصاحبه و کدگذاری نظری ۸ طبقه توصیفی مرتبط با عوامل انتشار علم نامعتبر احصاء شدند و سپس جهت سهولت در درک نتایج پژوهش، عوامل موثر در انتشار علم نامعتبر به صورت فرآیندی در فضای نتیجه ارائه گردید. یافته­ها: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عوامل مختلفی در انتشار  یافته­های علمی نامعتبر دخیل هستند که با در نظرگیری فرایند انتشار یک یافته علمی، عوامل موثر در انتشار علم نامعتبر را می­توان در سه محور اصلی تولید، فرآیند ارزیابی و انتشار علم جای داد. در این مقاله این نتایج به صورت فرایندی که ارتباط این عوامل را با یکدیگر نشان می­دهد ارائه شده است. نتیجه­گیری: یافته­های این مقاله بیانگر این مهم است که جهت جلوگیری از انتشار یافته­های علمی نامعتبر باید سه محور اصلی تولید، فرآیند ارزیابی و انتشار علم را محور توجه قرار داد. همچنین، جهت جلوگیری از انتشار علم نامعتبر تنها توجه به مجلات رده پایین و یا محققان غیرپایبند به اصول اخلاق پژوهشی کافی نیست بلکه جهت جلوگیری  انتشار یافته­های علمی نامعتبر کلیه مجلات و محققان باید مورد توجه قرار گیرند. واژه های کلیدی: علم نامعتبر، انتشار علم، مطالعات کیفی، منابع علمی

Invalid science, Knowledge propagation, Qualitative study, Scientific resources, علم نامعتبر, انتشار علم, مطالعات کیفی, منابع علمی