عباس مرادیان - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

استراتوولکان جزیره ی اسلامی در 70 کیلومتری جنوب غرب تبریز در ایران مرکزی واقع شده است. این استراتوولکان بین 8-6/5 میلیون سال پیش فعال بوده است. بیشتر سنگ های آن از نظر کانی شناسی و بافت تقریباً مشابه هستند و دارای مشخصات بارز سنگ های الکالی پتاسیم می باشند. گدازه های جزیره اسلامی تحت اشباع از سیلیس هستند و مقدار بالایی CaO و K2O و عناصر ناسازگار دارند، در حالی که مقدار TiO2, Al2O3 و عناصر سازگار در آنها پایین است. سنگ شناسی این سری الکالن، عبارت است از: تفریت، فنوتفریت، بازالت، تراکی آندزیت و تراکیت. نمودارهای ژئوشیمیایی عناصر اصلی و خاکی کمیاب (REE) وجود هم خونی بین سنگ های این استراتوولکان را نشان می دهند. رفتار عناصر اصلی و جزیی در ارتباط با مقدار MgO و همچنین پایین بودن مقدار عدد Ni, Cr, Mg و V نشان دهنده یک تفریق بلوری در طول تکامل سنگ های منطقه مورد مطالعه است. گوشته ای که سنگ های جزیره اسلامی از آن منشٱ گرفته اند ناهمگن و سرشار از عناصر LFSE و LREE بوده است که این احتمالاً مربوط به متاسوماتیسم شدن گوشته به وسیله آزاد شدن مایعات از پوسته اقیانوسی فرورانده شده می باشد. براساس نتایج ژئوشیمی، عناصر ایزوتوپی و خاکی کمیاب (REE)، تولید ماگمای قلیایی غنی از پتاسیم جزیره اسلامی، می تواند در ارتباط با ذوب بخشی گوشته لرزولیتی فلوگوپیت دار باشد. در تعیین سن مطلق به روش K-Ar و تک کانی سن 8-6/5 میلیون سال برای این جزیره تعیین شده است.