محمد علی حسین پورفیضی ،
پروین آذرفام
سعید یزدچی
شهین جباری
باهره پاسبانی
هانیه محجل شجا

چکیده   زمینه و هدف : تحقیقات نشان می دهد که تاثیر پرتوهای گاما با دز پایین با تاثیر آن در دزهای بالا متفاوت است. در این پژوهش هدف به دست آوردن میزان دز لازم برای به حداکثر رساندن سرعت جوانه زنی بذر گندم ( Triticum aestivum ) از رقم اروند (رقم برتر در منطقه شمال غرب ایران) می باشد.   مواد و روش ها: بدین منظور ۵۳۵۵ عدد بذر که از نظر فنوتیپ مشابه هم بودند تهیه و با استفاده از دستگاه پرتو درمانی کبالت-۶۰ بیمارستان امام خمینی تبریز در شش گروه (یک گروه شاهد و پنج گروه با دز روزانه صفر، ۱۰۰، ۲۵۰، ۵۰۰ و ۷۵۰ سانتی گری) به مدت ۹ روز تحت تابش پرتو قرار داده و هر روز از هر گروه تعداد ۷۵ بذر در داخل پتری دیش استریل کشت داده شدند.   یافته ها: نتایج حاصل از شمارش روزانه بذر های جوانه زده نشان داد که میزان سرعت جوانه زنی برای دز ۵۰۰ سانتی گری در چهار روز بیشترین مقدار را دارد که این میزان دز در شرایط نامساعد محیطی و استفاده بهتر از فصل رویشی در مناطقی که فصل رویشی محدود است مناسب می باشد.   نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده برای سایر فاکتور های جوانه زنی نظیر طول ریشه، طول کلئوپتیل و ... و به خاطر هزینه ربودن تابش با پرتوهای گاما و به علت ناچیز بودن اختلاف مابین فاکتورهای جوانه زنی به نظر می رسد که استفاده از دز تابش ۲۵۰ سانتی گری بر دقیقه به مدت ۴ روز از نظر اقتصادی با صرفه باشد. هم چنین از روز هفتم به بعد برای کلیه دزها یک کاهش معنی دار در تعداد بذر های جوانه زده به دست آمد که تاثیرات مخرب پرتو در میزان جوانه زنی بذر را نشان می دهد. امید است با انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه بتوانیم در راستای افزایش محصول گندم گام های موثری برداریم.   واژه های کلیدی: پرتوهای گاما،کبالت - ۶۰، جوانه زنی، گندم، Triticum aestivum

Gamma ray, Cobalt-۶۰, Budding, Yield, Triticum aestivum, ،پرتوهای گاما،کبالت-۶۰،، جوانه زنی، گندم، ،Triticum aestivum