پوریا عسکری - دانشجوی دوره دکتری حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

بررسی آرا دیوان بین المللی دادگستری در قضایای نیکاراگوئه و بوسنی از یک سو و نیز رای شعبه تجدیدنظر دیوان بین المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق در پرونده تادیچ از سویی دیگر، هر خواننده ای را با این واقعیت در عرصه حقوق بین الملل مواجه می سازد که میان محاکم بین المللی در تعیین معیار و ضابطه کنترل، اختلاف عمیقی وجود دارد. این ضابطه البته از دو جنبه مورد توجه این محاکم قرار گرفته است. دیوان بین المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق با کاربرد ضابطه کنترل کلی، می کوشد تا با انتساب اعمال گروه های غیردولتی به دولت ها، مخاصمه مسلحانه مورد مطالعه را مخاصمه ای بین المللی در نظر گیرد تا بتواند مرتکبان نقض حقوق بشردوستانه را با دست فراخ تری محاکمه و مجازات کند، در حالی که دیوان بین المللی دادگستری با توجه به صلاحیت خود در تلاش است تا با قرائت محدودتر، معیار کنترل موثر را به هنگام رسیدگی به انتساب اعمال گروه های غیردولتی به دولت ها در حوزه مسئولیت بین المللی دولت، مدنظر داشته باشد. این مقاله درصدد است به بررسی این آراء، اختلافات و آثار ناشی از آنها بپردازد.

معیار کنترل موثر, معیار کنترل کلی, مسئولیت بین المللی دولت, مسئولیت بین المللی کیفری فردی, مخاصمه مسلحانه