امیر حسین رنجبریان - استادیار گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
ساسان صیرفی - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه تهران

خط مبدا، خطی است که توسط هر کشور ساحلی برای اندازه گیری عرض دریای سرزمینی و دیگر مناطق دریایی آن کشور تعیین می شود. ابهام در مقررات کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها در مورد خط مبدا مستقیم، سبب شده است که اکثریت کشورهای ساحلی این روش ترسیم خط مبدا را به گونه ای به کار بگیرند که به میزان چشمگیر بر وسعت مناطق دریایی آن ها افزوده شود. ایران یکی از این کشورهاست. خط مبدا ایران در خلیج فارس و دریای عمان به موجب تصویب نامه شماره ۶۷ ۲۵۰/۲ مورخ ۳۱ تیرماه ۱۳۵۲ هیئت وزیران تعیین شده است اما آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به خط مبدا مقرر در تصویب نامه مذکور اعتراض کرده و آن را به رسمیت نمی شناسند. این اختلاف موجب شده است که نیروهای آمریکایی حاضر در خلیج فارس در موارد متعدد مرتکب تجاوز به قلمرو دریایی ایران در خلیج فارس و حریم فوقانی آن شوند.

خط مبدا, کنوانسیون حقوق دریاها, خلیج فارس و دریای عمان, تصویب نامه مورخ ۳۱ تیرماه ۱۳۵۲, قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان