حسین کریمی فرد - استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

این مقاله در صدد بررسی جایگاه حقوق بین الملل در نظریه های روابط بین الملل است. این نظریه ها را می توان در چهار موج طبقه بندی کرد. موج اول، نظریه ایده ئالیسم است. طبق این نظریه، قدرت و اجبار به ندرت باعث پیشرفت و توسعه حقوق بین الملل می شوند. در اواخر دهه ۱۹۳۰ با تجاوزگری فاشیست و با ناکارآمدی نظریه ایده ئالیسم حقوقی، نظریه واقع گرایی از نظر معرفت شناسی، ذهنی و هنجاری، انتقادات مهمی را علیه نظریه ایده ئالیسم مطرح کرد. طبق نظریه واقع گرایی، حقوق بین الملل، انعکاس منافع دول قدرتمند است و در فهم رفتارهای مهم دول، نقش چندانی ایفا نمی کند. موج سوم، نظریه لیبرالیسم است که با تاکید بر نهادگرایی و خردگرایی معتقد است که حقوق بر رفتار دولت ها، قواعد، گروه ها و افراد موثر است. موج چهارم، نظریه تکوین گرایی است که معتقد است هویت ها و منافع، ذاتا از گروه های اجتماعی قابل تفکیک نیست و حقوق بین الملل، انعکاس و تقویت کننده منافع و هویت دولت ها و گروه ها است. در پایان، نتیجه گیری می شود که هر فعلی در روابط بین الملل، نقش اساسی در تحول و عملکرد حقوق بین الملل ایفا می کند و حقوق بین الملل و روابط بین الملل، روابطی پیچیده با هم دارند.

حقوق بین الملل, روابط بین الملل, سیاست بین الملل, ایده ئالیسم, واقع گرایی, لیبرالیسم, تکوین گرایی