محسن عبدالهی - نویسنده مسئول، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
پریسا روشن فکر - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه تهران، پردیس قم
زهرا دبیری - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس

ضعف نظام اجرایی حقوق بین الملل و فقدان ضمانت اجراهای گسترده و موثر برای تعهدات حقوق بشری، اهمیت اقدامات متقابل را دوچندان می کند. باوجود این، تبعات زیان بار استفاده از این ابزار و خطرات احتمالی به کارگیری آن، پرسش جدی نسبت به کارآمدی و مطلوبیت استفاده از اقدامات متقابل در فراروی دولت ها و حقوق دانان بین المللی قرار می دهد. بررسی وضعیت دولت هایی که تاکنون به دلیل نقض حقوق بشر در معرض اقدامات متقابل قرار گرفته اند، همچنین دقت در نظریات حقوق دانان بین المللی، نشان گر آن است که این اقدامات در عین ضرورت و اهمیتی که برای حقوق بین الملل دارند، پیامدهای زیان باری بر مردمان این سرزمین ها تحمیل کرده و درنتیجه، به شکل کنونی، ابزار مطلوب و چندان کارآمدی برای الزام دولت ها به ایفای تعهدات حقوق بشری شان نیستند. بدون شک، مذاکره بر سر حدود و شرایط استفاده از این اقدامات و چاره اندیشی به منظور رفع نقاط ضعف آن ها، گام بزرگی در راستای تضمین رعایت تعهدات حقوق بشری دولت ها در نظام بین المللی کنونی خواهد بود.

کارآمدی, اقدامات متقابل, اقدامات متقابل جمعی, خودیاری, تعهدات حقوق بشری, مسئولیت بین المللی دولت ها, جامعه بین المللی