مقدمه ای بر اندیس های دیرینه کارست با نگرشی به دیرینه کارست منطقه روانسر

هرگونه تحول ناحیه ای زمینساختی که موجب نوسان سطح اساس مناطق کارستی شود، منجر به پیدایش دیرینه کارست ها می گردد. پایین رفتن ناگهانی سطح اساس در اثر فعالیت زمینساختی موجب تشکیل شبکه ی زهکشی در ارتفاع پایین تر شده و منطقه ی مستغرقی که پیش از حادثه ی زمینساختی وجود داشته، به منطقه ی نفوذ تبدیل می گردد و درون غارها و حفره ها مواد تخریبی واریزه ای مشاهده می شود. برعکس، بالا آمدن سطح اساس، ساختمان فعال کارست را مختل کرده و آن را به مخزنی تبدیل می کند که به حالت بدی زهکشی می شود و رسوبات کربناتی به طور افقی در جداره های غارها (پلانشه) تشکیل می گردد. معمولاً اشکال Endokarst به تدریج به علت ورود رسوبات تخریبی ظریف که از سطح، همراه آبهای نفوذی، نفوذ کرده، تشکیل می شوند و روی آنها را کنکرسیون کربناتی می پوشاند. این رسوبات می توانند از نوع آلی یا غیر آلی باشند. بدیهی است تغییرات اقلیمی و به تبع آن هیدرولوژی، نقش بسیار زیادی در پیدایش ریخت های درون کارست دیرینه کارست ها دارند. از معیارهای دیگر شناخت دیرینه کارست، استفاده از درز و شکاف های (Fissuration) سنگ های آهکی منطقه است. یکی از مثال های بارز تٱثیر درز و شکاف در ایجاد دیرینه کارست، دیرینه کارست های منطقه ی روانسر است که با معیارهای چشمی و مشاهدات صحرایی، مانند وجود چشمه، سطوح فرسایش دیرینه و بررسی محیط های رسوبی دیرینه، می توان آنها را تشخیص داده و تفکیک کرد.