امیرمسعود میرباقری - گروه روانشناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران
زهرا زنجانی - گروه روانشناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران
عبداله امیدی - گروه روانشناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران

زمینه و هدف: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چهارمین اختلال رایج روانپزشکی بوده که علاوه بر ایجاد اختلال در حوزه­ های مختلف زندگی فرد مبتلا، می ­تواند تاثیرات منفی بر سلامت ­روان و پاسخ­ دهی هیجانی در فرزندان و یا همسر فرد مبتلا نیز داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان تحریک­ پذیری و بی­ حسی­ هیجانی در فرزندان افراد مبتلا به PTSD جنگ بود. روش ها: پژوهش حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل­ شده همراه با پیش ­آزمون و پس ­آزمون بود. اعضای نمونه بر اساس روش نمونه­ گیری تصادفی ساده از میان فرزندان افراد مبتلا به PTSD جنگ در سال ۱۴۰۰ انتخاب شدند که بر اساس معیار­های ورود تعداد ۷۰ نفر دختر و پسر (بازه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال) انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه ۳۵ نفری آزمایش (درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، ACT) و کنترل (آموزش مهارت­ های زندگی برای نوجوانان) قرار گرفتند. افراد پیش از اجرای مداخله و پس از آن، به وسیله پرسشنامه تحریک ­پذیری کریک و همکاران و خرده مقیاس بی­ حسی ­هیجانی فهرست اختلال استرس پس از سانحه (PCL) مورد سنجش قرار گرفتند. گروه آزمایش ۸ جلسه ۶۰ تا ۹۰ دقیقه­ ای ACT دریافت کرد. همچنین برای گروه کنترل نیز به مدت ۷ جلسه ۶۰ تا ۹۰ دقیقه ­ای پروتکل مهارت ­های زندگی برای نوجوانان اجرا شد. در نهایت داده­ های حاصله به وسیله نرم افزار SPSS ۲۲ تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین تحریک­ پذیری دو گروه در پس ­آزمون تفاوت معناداری داشت (۰/۰۱>P)؛ همچنین نتایج تحلیل کوواریانس (ANCOVA) نشان داد که در متغیر بی ­حسی ­هیجانی، اختلاف نمرات پس ­آزمون میان دو گروه معنادار نبود (۰/۰۵>P). نتیجه گیری: نتیجه این پژوهش نشان داد که ACT منجر به کاهش میزان تحریک­ پذیری در فرزندان افراد مبتلا به PTSD می­ شود. لذا می ­توان از این روش درمانی در جهت   بهبود علائم فرزندان افراد مبتلا به PTSDدر مراکز مشاوره و سلامت روان استفاده کرد.

اختلال استرس پس از ضربه, خلق تحریک پذیر, هیجان, درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, فرزندان, جنگ