محمد غفاری - گروه فارماکولوژی و سم شناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
عبدالمجید چراغعلی - گروه فارماکولوژی و سم شناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
سیدحسام الدین شریف نیا - گروه دارویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران
سید محمد زارعی ابرقویی - گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
غلامرضا پورحیدری - گروه فارماکولوژی و سم شناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

زمینه و هدف: داروسازان به دلیل جامعیت سرفصل­ های آموزشی و اشراف به مباحث مختلف علمی، توانایی قابل توجهی در انجام امور مختلف در نظام بهداشت و درمان دارند. در این میان، داروسازانی که در معرض آموزش­ های نظامی قرار می­ گیرند و با نحوه مواجهه با شرایط اضطراری گوناگون آشنا می ­شوند، از توانمندی های افزون­تری نیز برخوردار می­ گردند. با این وجود، به نظر می رسد، در حال حاضر، در نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح کشور از این توانمندهای داروسازان نظامی کمتر استفاده می­ گردد، این پژوهش به منظور شناسایی این توانمندی­ ها در سطوح مختلف نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح انجام شده است. روش ها: ابتدا بر اساس متون منتشر شده و با مشاورت شش نفر از صاحب­ نظران در عرصه داروسازی نظامی، ۱۰ سطح کلی توانمندی در نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح برای بیان فعالیت داروسازان در نظر گرفته شد و برای هر سطح ۱۰ نقش، فعالیت یا وظیفه کلی شناسایی و تدوین گردید. عناوین تدوین شده در قالب پرسشنامه برای نظرخواهی از صاحب نظران، مدیران و صاحبان تجربه تنظیم گردید و پس از بررسی پایایی و روایی پرسشنامه به گروه هدف که بالغ بر ۳۰ نفر بودند، به ­طور جداگانه ارسال گردید. پس از جمع ­آوری، نظرات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بررسی نظرات به ­دست آمده نشان داد که از مجموع یکصد عنوان نقش، فعالیت و وظیفه تدوین شده، ۱۵ عنوان در بیش از ۹۰ درصد، ۲۵ عنوان در بیش از ۸۰ درصد، ۳۰ عنوان در بیش از ۷۰ درصد، ۲۸ عنوان در بیش از ۶۰ درصد، و دو عنوان باقیمانده در بیش از ۵۰ درصد موارد، نظرات "کاملا موافق" کارشناسان مشارکت­ کننده در این تحقیق را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که تنها دو عنوان در بیش از ۱۰ درصد (و کمتر از ۲۰ درصد) موارد، با نظرات "مخالف" روبرو شدند. سایر نظرات به "تا حدودی موافق" تعلق گرفته است. بررسی پاسخ ­های ارائه شده به سوالات باز پرسشنامه نیز که بیانگر برخی توضیحات بود بر تایید و پذیرش مطالب ارائه شده دلالت داشت. نتیجه گیری: نظر به مراجعه به متون منتشر شده و استفاده از کارشناسان برخوردار از سوابق علمی تجربی و مدیریتی در طراحی و تدوین یکصد عنوان نقش، فعالیت و وظیفه داروسازان در ده محور کلی در مجموعه نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح و به ­دست آمدن نتایج مثبت نظرات ۳۰ نفر از صاحب­ نظران در عرصه بهداشت و درمان نیروهای مسلح در پژوهش انجام شده، این نقش­ ها، فعالیت­ ها و وظایف نمونه­ ای است از آنچه داروسازان می ­توانند در سراسر نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح بر عهده گیرند و بنابراین این یکصد عنوان برای بکارگیری موثر داروسازان در نیروهای مسلح کشور به منزله یک راهنماست.

داروساز نظامی, شرایط اضطراری, مدیریت بحران, نظام بهداشت و درمان, نیروهای مسلح