عزیز الله شیخ - مدرس دانشگاه و امام جمعه حوزه علمیه قم

یکی از مباحث مهم دربازشناخت ترابط میان تفسیر قرآن و علم کلام بررسی میزان تاثیر گذاری مبانی کلامی در فهم و تفسیر آیات است: با بررسی این مساله ضمن آن که وجود گرایش کلامی در میان گرایش های تفسیری اثبات می گردد، چگونگی و میزان دخالت دادن انواع پیش فرض ها از جمله پیش فرض های کلامی در تفسیر آیات مورد توجه قرار می گیرد.در این مقاله برای اثبات پیش فرض ها و مبان کلامی در فهم و تفسیر آیات، مبحث رویت الهی نخست از منظر متکلمان شیعه، معتزله و اشاعره مورد بررسی قرار گرفته و سپس با انتخاب آیه « لن ترانی » ( اعراف/ ۱۴۳ ). نگرش های تفسیری سه تفسیر، تبیان شیخ طوسی، کشاف زمخشری و مفاتیح الغیب فخررازی که به ترتیب نمایندگان مبانی کلامی شیعه، معتزله و اشاعره اند، مورد کنکاش قرار گرفته است. و تاثیر و دخالت مبانی کلامی در تفسیر آیه مزبور اثبات شده است

پیش فرض ها؛ دانسته ها، تفسیر به رای، هرمنوتیک، رویت الهی، عدلیه، امامیه، معتزله، اشاعره