شهربانو کاهدی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک (فلق)
سید سهراب مهر آبادی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، کارشناس حقوقی بانک سینا منطقه مرکزی، قم و لرستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

بحث شرط فعل در قرادادهای معاوضی یکی از مباحث روز و مهم در حقوق است که ازنظر تاریخی دارای پیشینه طولانی می باشد؛ گرچه این موضوع در نظام حقوقی امامیه به صورت مستقل مورد بحث و تحلیل قرارنگرفته است اما در موارد مختلف به مناسبت طرح مباحث مربوط به قراردادها، شرط فعل در قراردادهای مکاتبه ای بحث شده است؛ قانون گذاران کشورها، قوانین متعددی در این زمنیه وضع نموده اند که فقه امامیه نیز در این حوزه از نظام های حقوقی پیشگام به شمار می رود.مسئله اصلی این پژوهش بررسی شرط فعل در قراردادهای معاوضی می باشد؛ بنابراین، سوال این است از منظر فقه امامیه ، طرفین می توانند در قراردادها معاوضی شروطی را با ماهیت فعل و نتیجه پیشبینی کنند یا خیر؛ نیز این شروط دارای چه مبانی و ماهیتی هستند؛ در صورت امکان از چه ضوابط و قواعد باید، پیروی نمایند. باتوجه به مبانی فقهی و دیدگاه های فقهای امامیه، یافته تحقیق این می شود که از منظر فقه امامیه، طرفین قرارداد می توانند شرایط را در قالب شرط فعل یا نتیجه در قراردادها پیشبینی نمایند و این مسئله از نظر مبانی فقهی مشکلی ندارد. درمقام توجیه شرط فعل در قراردادهای معاوضی ، تئوری های حاکمیت اراده، اصل تراضی ، سیره عقلا و اجماع فقها، مطرح شده اند.درباب ماهیت شرط فعل، فقها واندیشمندان فقه امامیه دیدگاه یگانه ای ندارند. شروط زمانی می توانند از نظر فقهی و حقوقی الزام آور باشند که باتوجه به مجموعه ای از شرایط پدید آمده باشند

عقد، شرط فعل، فقه، شرط، قرارداد