کمال الدین طباطبائی - استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی۸۸۹-۱۴۶۶۵ تهران،ایران

از هنگام تاسیس نخستین حکومت ایرانی یعنی حکومت ماد، ایرانیان به جهت تامین امنیت شهرهای خود به فکر تاسیس نیرویی نظامی برآمدند که تداعی کننده ی نیروی پلیس امروزی می باشد.هرچند تا سال های مدیدی آن نیروی نظامی بخشی از ارتش حکومت به حساب می آمد اما با گذشت زمان به ویژه در دوره ی ساسانی این نیرو حیطه ی وظایف خود را تا حد زیادی از ارتش جدا ساخت.این امر در دوره ی حکومت های پس از اسلام تجلی بیشتری یافت و نیروی امنیتی- نظامی شهری ، سازمان و وظایف خاص خود را دارا گردید.با این حال در دوره ی قاجار، متاثر از تمدن جدید غرب، تشکیلات جدید نیروی امنیتی- نظامی شهری(پلیس) ایران تاسیس شد ودر حال حاضر تحت نام نیروی انتظامی فعالیت می نماید. وظایف پلیس یا نیروی انتظامی شهری ایران را در طول دوره های مختلف تاریخ ایران می توان چنین برشمرد: ۱ تامین نظم و امنیت و برقراری آسایش عمومی.۲ مقابله با هرگونه شورش و اغتشاش. ۳ حفاظت از اماکن و ساختمان های دولتی و حکومتی.۴ اقدامات اطلاعاتی علیه مخالفان حکومت.۵ مقابله با فساد و منکرات دینی و شرعی.۶ اجرای احکام قضایی. در این پژوهش، مسئله ی مورد نظر این است که چرا و تحت تاثیر چه شرایطی نیروی امنیتی- نظامی شهری ایران تشکیل گردید و این سازمان تا دوره معاصر چه تحولاتی پشت سر نهاد. می توان گفت نیروی امنیتی- نظامی شهری در حکومت های ایران بعد از اسلام بسیاری از فعالیت های پلیس امروزی را انجام می داد. هرچند با پیشرفت جامعه ی کنونی ایران، قلمرو وظایف این سازمان نسبت به گذشته بسیار وسیع تر گشته است. این مقاله از نوع توصیفی و با روش کتابخانه ای می باشد

ساتراپ، شرطه، نظمیه، پلیس، نیروی انتظامی