آرزو جلالی - دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاداسلامی، بجنورد، ایران
ابراهیم گنجی مقدم - دانشیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
علی مرجانی - استادیار، دانشکده کشاورزی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاداسلامی، بجنورد، ایران

از آنجایی که گیلاس یکی از مهمترین محصولات باغی مناطق معتدله در کشور محسوب می­شود، استفاده از ریز ازدیادی جهت تسریع در تکثیر آن ضروری است. این مطالعه به منظور بررسی تیمارهای کاهش قهوه­ای شدن و تاثیر نوع و غلظت تنظیم کننده­های رشد بر ریز ازدیادی در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد. فاکتور اول، رقم در دو سطح (عدلی و تکدانه)، فاکتور دوم تیمار کاهش قهوه­ای شدن در چهار سطح (تاریکی، سرما، تاریکی و سرما و آنتی اکسیدان (۱۰۰ میلی­گرم در لیتر اسید آسکوربیک و ۱۵۰ میلی­گرم در لیتر اسید سیتریک)) و فاکتور سوم تنظیم کننده­های رشد شاخه­زایی شامل BAP (صفر، ۱ و ۲ میلی­گرم در لیتر) و IBA (صفر و ۰۱/۰ میلی­گرم در لیتر) و تیمار NAA (صفر و ۱ میلی­گرم در لیتر) و IBA (صفر و ۲ میلی­گرم در لیتر) جهت ریشه­زایی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که اختلاف معنی­داری بین تیمارها وجود داشت. بیشترین و کمترین میزان قهوه­ای شدن به ترتیب در تیمار سرما و تیمار آنتی اکسیدان بود. بیشترین تعداد شاخساره در رقم تکدانه و عدلی به ترتیب با میانگین ۶/۵ و ۵ ریز شاخه بود. بالاترین درصد ریشه­زایی در رقم تکدانه ۷۳/۷۸ درصد و در رقم عدلی ۴/۶۹ درصد مشاهده گردید. به طور کلی، محیط کشت MS حاوی ۲ میلی­گرم بر لیتر BAP و ۰۱/۰ میلی­گرم در لیتر IBA در مرحله پرآوری و ۲ میلی­گرم بر لیتر IBA در مرحله ریشه­زایی برای تکثیر درون شیشه ای رقم عدلی و تکدانه توصیه می­شود.

ازدیاد رویشی, اسید آسکوربیک, تاریکی, سرما