مهدی صفرزاده - گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
مهدی مطیع - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اهل بیت (ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
امیر احمدنژاد - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اهل بیت (ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

در جامعه حجاز پیش از نزول، قوانینی وجود داشت که از برخی خصوصیات اعتقادی، اخلاقی و رفتاری ایشان نشات می گرفت. اما با نزول قرآن و شکل دهی قوانین اجتماعی، تحولی بنیادین در جامعه ایجاد شد. این پژوهش به شیوه اسنادی و توصیفی تحلیلی با بررسی آیات قرآنی مرتبط، به این سوال پاسخ داده است که قرآن کریم برای شکل دهی قوانین اجتماعی چه رویکردی در قبال خصوصیات جامعه پیش از نزول اتخاذ نمود که اصلاح و تغییر قوانین مورد پذیرش قرار گرفت. بدین منظور ابتدا خصوصیات موثر بر قوانین جامعه پیش از نزول مانند «حمیت»، «خرافه پرستی»، «تامین منافع» و «حاکمیت قدرت» تبیین گردیده و سپس به رویکردهای اصلاحی قرآن در قبال هر کدام از این خصوصیات همچون رواج وحدت، عقلانیت، انسانیت و عدالت پرداخته شده است. در پایان نیز، میزان التزام جامعه عصر نزول به قوانین جدید مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. اطلاع از این رویکرد قرآن در تغییر قوانین، می تواند مقدمه ای بر کشف الگوی قرآنی قانون گذاری در جوامع باشد.

قرآن کریم, قانون, انگاره قانون, عصر نزول, تغییر قوانین