پری طوسی کهل - دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان
محمد ربیعی - موسسه تحقیقات برنج کشور

برای تعیین مقادیر مناسب کود نیتروژن و زمان مصرف بهینه آن جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه کلزا ( رقم هایولا ۴۰۱( آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۳ تکرار در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور دررشت در سال­های زراعی۱۳۸۶ -۱۳۸۴ به مدت دو سال اجرا گردید. فاکتور اول شامل مقادیر کود نیتروژن در سطوح صفر ،۶۰، ۱۲۰، ۱۸۰ و۲۴۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار (از منبع اوره) و فاکتور دوم نیز شامل زمان مصرف کود نیتروژن در سطوح به طور کامل هنگام کاشت،  زمان کاشت +  زمان ساقه­رفتن،  زمان کاشت +  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی،  زمان ۴-۳ برگی + زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی و  زمان کاشت + زمان ۴-۳ برگی +  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی بودند. صفات گیاهی مورد ارزیابی شامل میزان روغن دانه، عملکرد دانه و روغن، کارایی مصرف نیتروژن، کارایی زراعی نیتروژن، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن و درصد بازیابی ظاهری نیتروژن دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین مقادیر کود نیتروژن از نظر تمامی صفات به استثنای میزان روغن دانه تفاوت معنی­داری وجود داشت. تیمار کاربرد ۶۰ کیلوگرم  نیتروژن در هکتار بیشترین کارایی زراعی، کارایی مصرف و کارایی فیزیولوژیک نیتروژن را به ترتیب با میانگین ۴۵/۱۲، ۵۴/۲۵ و ۹۲/۳۵  کیلوگرم بر کیلوگرم وتیمار ۲۴۰ و ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با میانگین ۲۵۹۶ و ۲۵۰۵ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. در بین زمان­های مصرف نیتروژن نیز مصرف زمان کاشت+  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی با میانگین ۳/۲۱۵۵ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و بازیابی ظاهری نیتروژن را با میانگین ۹۱/۳۸ درصد به خود اختصاص دادند. براساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که مصرف ۱۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین بازیابی ظاهری نیتروژن، عملکرد دانه و روغن را دارا بود. همچنین مصرف کود نیتروژن در زمان ( زمان کاشت+  زمان ساقه­رفتن +  قبل از گلدهی)، به علت در دسترس بودن نیتروژن به مقدار مناسب در مراحل رشد گیاه و استفاده مطلوب از آن باعث کاهش تلفات نیتروژن از طریق آبشویی، نیترات­زدایی و تصعید گردیده و با افزایش جذب نیتروژن موجب افزایش عملکرد کلزا می گردد.

بازیابی ظاهری نیتروژن, عملکرد دانه, کارایی مصرف نیتروژن, کلزا