سید محمدرضا اجاقیان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
دوستمراد ظفری - دانشیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
غلام خداکرمیان - دانشیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

با شیوع خشکیدگی ساقه و مرگ زودهنگام بوته­های سیب­زمینی در سطح وسیعی از مزارع استان همدان، به جداسازی و شناسایی عامل این بیماری اقدام شد. در نتیجه، عامل  بیماری به عنوان Sclerotinia sclerotiorum شناسایی گردید. با توجه به خسارت این بیماری و عدم کنترل آسان آن توسط روش­های زراعی و شیمیایی، اثر بیوکنترلی پنج گونه تریکودرما شامل T. ceramicum، T. koningii، T. koningiopsis، T. virens و T. viridescens و یک جدایه از گونه Coniothyrium minitans روی عامل بیماری بررسی شد. همه عوامل بیوکنترلی مذکور، با درجات مختلف باعث کنترل این بیمارگر در شرایط آزمایشگاه شدند، به طوری که در بررسی تاثیر ترکیبات فرار در رشد میسلیومی بیمارگر، بیش­ترین درصد بازدارندگی به میزان ۵۶% مربوط به T. koningiopsis و در بررسی تاثیر ترکیبات خارج سلولی در غلظت­های ۳۰ و ۱۵ درصد، بیش­ترین درصد بازدارندگی بر رشد میسلیوم بیمارگر مربوط به T. ceramicum به ترتیب به میزان ۶۹ و ۵۳ درصد بود. T. koningiopsis،  T. viridescens و T. ceramicum در کشت متقابل به طور کامل از تشکیل سختینه­ها جلوگیری کردند و روی میسلیوم بیمارگر مستقر شده و تولید اسپور نمودند. هم­چنین در بررسی اثر سوسپانسیون اسپور عوامل بیوکنترل مذکور بر جوانه­زنی میسلیوژنیک سختینه­ها، بیش­ترین درصد کاهش جوانه­زنی در تیمار با T. ceramicum و T. koningiopsis و حداقل تاثیر در تیمار  T. virens و C. minitans مشاهده گردید. T. koningiopsis، T. ceramicum و T. viridescens گونه­هایی از تریکودرما هستند که به تازگی معرفی شده­اند و این تحقیق اولین بررسی اثر بیوکنترلی آن­ها روی بیمارگر­های گیاهی در ایران می­باشد.

تریکودرما, سیب زمینی, کنترل بیولوژیک, Coniothyrium minitans