محمود هوشیار فرد - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان- رشت
تقی درویش مجنی - موسسه تحقیقات پنیه کشور، گرگان

خصوصیات قارچ ایستایی و سمیت سه حشره کش تیودیکارب (Larvin® ۸۰DF)، تیامتوکسام (Cruiser® ۳۵۰FS) و ایمیداکلوپراید (Guacho® ۷۰WS) روی رشد میسیلیومی Rifai  Trichoderma harzianum ارزیابی شد. آزمایشات درون شیشه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۱۸ تیمار و ۵ تکرار به روش اختلاط با محیط کشت مالت-آگار ۲% حاوی هر حشره کش با غلظت ۴، ۵، ۶، ۷ و۸×(۱۰۳) قسمت در میلیون اجراگردید. تیمار شاهد بدون حشره کش در نظر گرفته شد. مقادیر میانگین رشد قارچ اندازه گیری و منحنی دز- پاسخ با ترسیم پروبیت میانگین درصد بازداری از رشد نسبت به لگاریتم غلظت حشره کش به صورت خط راست تشکیل و شاخص سمیت (ED۵۰) گزارش شد. آزمایشات گلخانه ای به روش مایه زنی خاک توسط مایه تلقیح قارچ های ultimum Pythium، Rhizoctonia solani و Fusarium moniliforme، به ترتیب در مقادیر ۱، ۶ و ۵ درصد (وزن/حجم)، و ضد عفونی تلفیقی بذر توسط تریکودرمینB (۵/۱%، وزن/ وزن) و دزهای توصیه شده حشره کش (۵، ۶ و ۷ گرم ترکیب تجارتی / کیلوگرم بذر) انجام شد. دو تیمار شاهد (بذر تیمار نشده، تیمار بذر با تریکودرمین ب) برای این آزمایش لحاظ گردید. نتایج بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که اختلاف معنی داری بین نوع حشره کش، غلظت حشره کش و اثرات متقابل آنها به لحاظ بازداری از رشد قارچ وجود دارد (۰۱/۰ ≤ P). ایمیداکلوپراید کمترین (۸/۹-۱ درصد) و تیودیکارب بیشترین اثر را از نظر میزان بازداری از رشد (۶/۷۷-۶/۳۰ درصد) و نیز بیشترین اثر سمیت را نشان داد (۸۹/۳=ED۵۰). آزمایشات گلخانه ای، نتایج آزمایشات درون شیشه ای را تایید کرد به طوری که ضدعفونی توام بذر توسط تریکودرمین ب و ایمیداکلوپراید (۵و۶ گرم ترکیب تجارتی/ کیلوگرم بذر) در مقایسه با تیمارشاهد (تریکودرمین ب) به ترتیب باعث کاهش ۹/۸۸ و ۷۵ درصد مرگ گیاهچه پیش رویشی و  پس رویشی پنبه گردید. نتیجه گیری کلی این که حشره کش ایمیداکلوپراید به صورت مصرف در خاک یا  ضد عفونی بذر می تواند جایگاه ویژه ای را در برنامه مدیریت تلفیقی آفات و تولید پایدار پنبه داشته باشد.

پنبه, تیودیکارب, ایمیداکلوپراید, تیامتوکسام, سمیت قارچی, Trichoderma harzianum, بیماری مرگ گیاهچه, کنترل بیولوژیک