عبدالله مختاری - طلبه سطح ۳ حوزه علمیه و دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه شهید مطهری

ضمانت یکی از رهکارهای عرفی و شرعی برای تسهیل پرداخت دیون و طلب است. قدر متیقن این طلب ها، وقتی است که دین و طلبی فعلا در ذمه شخصی باشد و شخصی آن را پرداخت کند، اما این مساله که «آیا می توان از دین و طلبی که فعلا وجود ندارد اما سبب آن موجود است، ضمانت کرد؟» همواره محل بحث فقهاء بوده است. برخی فقها ضمانت از چنین دینی را از آنرو که ضمان مالم یجب و ضمان معلق است، صحیح نمی دانند و برخی دیگر آن را صحیح دانسته اند. به نظر می رسد نمی توان این ضمانت را یک ضمانت باطل دانست زیرا وقتی سبب دین و منشا دین وجود دارد وجهی برای عدم صحت آن نیست، همچنین این نوع ضمان، ضمان مالم یجب نیست زیرا، در بطلان ضمان مالم یجب بین فقهاء اختلاف است و حتی مواردی از ضمان مالم یجب وجود دارد (از جمله ضمانت از نفقه آینده زوجه، ضمانت اعیان مضمونه و ضمان عهده) که فقها آن را صحیح دانسته اند. بنابراین از منظر نویسنده ثبوت فعلی دین در ضمان شرط نیست لذا اگر عقد یا ایقاعی منعقد گردد و بواسطه این تعهد دین و طلبی در آینده بر ذمه شخصی بیاید، ضمانت از این دین صحیح است. مشروط به آنکه اولا: سبب این دین یعنی همان تعهد نخستین موجود باشد ثانیا: تحقق دین و طلب در آینده نیز قطعی باشد.

عقدضمان، سبب دین، «ضمان مالم یجب»، تعلیق ضمان، ضمان عهده