مسعود صفری - گروه تاریخ، واحد آباده، دانشگاه آزاد اسلامی، آباده، ایران

مقاله حاضربه بررسی مضامین پنهان در کتاب های تاریخی دوران میانه ایران می پردازد و هدف از نگارش مقاله پاسخ به این سه پرسش است که مضامین پنهان چیست؟ چگونه می توان وجود آن ها را در متون تاریخی اثبات کرد؟ اشکال مختلف مضامین پنهان در کتب تاریخی مذکور چه بوده است؟ منظور از مضامین پنهان پوشیده گویی و یا به تلویح سخن گفتن مورخان سنتی در متون تاریخی است. تحلیل محتوای متون تاریخی گویای آن است که مورخان سنتی گاهی از طریق مضامین پنهان پیام هایی را به خوانندگان انتقال می دادند. با وجود آن که توجه به مضامین پنهان می تواند درک ما را نسبت به محتوای متون تاریخی و کارکردهای تاریخ نگاری سنتی تعمیق بخشد، این مبحث تا کنون چندان مورد توجه پژوهشگران نبوده است. از این رو در این مقاله، کتب تاریخی دوران سامانی تا حمله مغول به عنوان متون مورد بررسی انتخاب شده اند تا از طریق واکاوی مضامین پنهان موجود در این آثار نشان داده شود که مورخان دنیای سنت چگونه ازاین طریق با مخاطبان خود ارتباط برقرار می کردند. یافته ها حکایت از آن دارد که مورخان سنتی از طریق مضامین پنهان، بسته به نیتشان پیام هایی را تلویحا به خوانندگان انتقال می داده اند. این پیام ها بیشتر ناظر به اموری مانند آموزش شیوه های صحیح ملکداری، نسب سازی و تجزیه و تحلیل وقایع می باشد.

مضامین پنهان, تاریخ نگاری سنتی ایران, تاریخ نگاری ایران قرون میانه, مورخان, انتقال پیام