رضا حبیبی نژاد - دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
هایده خمسه - گروه آموزشی تاریخ و باستان شناسی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
علی بحرانی پور - گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیدهبا کشف نفت در میدان نفتون در سال ۱۲۸۷ش/۱۹۰۸م، زمینه ی مهاجرت نیروی کار از خارج و داخل به منطقه نفت خیز مسجدسلیمان فراهم گردید. شرکت نفت انگلیس و ایران که متولی صنعت نفت ایران بود برای اسکان نیروی کار اقدام به برپایی سرپناهای موقت به شکل مجتمع های کارگری نمود. مدیران این شرکت پس از اطمینان از حجم ذخایر نفت منطقه، با استخدام طراحان و معمارانی که تجربه ساخت مسکن در انگلستان و هند را داشتند، اقدام به احداث منازل شرکتی برای مدیران ارشد انگلیسی، کارمندان و کارگران نمودند که حاصل آن بنگله ها و خانه های ردیفی یا لین بود. با احداث این منازل، الگوی معماری غربی در منازل شرکت نفتی مسجدسلیمان رایج گردید. پژوهش پیش رو با تلفیق روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد و تحقیقات جدید در پی یافتن پاسخی به این سئوال است که صنعت نفت در طراحی و معماری منازل مسکونی شرکت نفتی چه نقشی داشته است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که شرکت شهر مسجدسلیمان، موجودیت، شکل گیری و توسعه خود را مرهون کشف نفت و اقدامات عمرانی و شهرسازی شرکت نفت انگلیس و ایران می باشد. طراحان و معماران شرکت نفت انگلیس و ایران با در نظر گرفتن اقلیم و با تلفیق معماری سنتی و غربی، سبکی التقاطی پدید آوردندکه در تاریخ معماری معاصر ایران کم نظیربوده است. آنان این شیوه معماری را در بنای منازل شرکتی مسجدسلیمان بکار گرفتند.در این پژوهش سعی شده است طراحی و معماری منازل شرکت نفتی مسجدسلیمان از آغاز تا ملی شدن صنعت نفت مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد.

واژگان کلیدی: صنعت نفت, شرکت نفت انگلیس و ایران, مسجدسلیمان, نفت, معماری, منازل شرکت نفتی