شبنم محمدی - گروه علوم تشریح و بیولوژی سلولی ،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

مقدمه: ناباروری یکی از مشکلات شایع جوامع بشری است که پیامدهای زیادی برای بیماران در پی دارد. ازمهمترین عوارض داروی شیمی درمانی بوسولفان، اثر بر سلولهای بنیادی اسپرماتوگونی که منجر به آزواسپرمی و عقیمی به خصوص در مردان جوان و در سنین باروری می شود. با توجه به اهمیت ناباروری و اینکه حفظ یا برگشت باروری در این بیماران مهم تلقی می شود و نیز مطالعات محدودی در زمینه تاثیر ترکیبات محافظتی بر کاهش عوارض با بوسولفان انجام شده، هدف از تحقیق حاضر بررسی ترکیبات طبیعی موثر در کاهش عوارض ناباروری ناشی از بوسولفان است.روش کار: این مطالعه از نوع مروری بود که کلید واژه های بوسولفان، دستگاه تناسلی نر، سمیت، سرطان، بیضه، اسپرم، عوارض جانبی و گیاهان دارویی در پایگاه های اطلاعاتی پاب مد، اسکوپوس، گوگل اسکالر، آپ تو دیت، مگ ایران و سایت مرکز اطلاعات جهاد دانشگاهی جستجو شدند. بر اساس معیارهای انتخاب تعداد ۱۷ مقاله که در محدوده سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ منتشر شده بودند، انتخاب و وارد مطالعه شدند؟نتایج: یافته های این تحقیق نشان داد که گیاهان اسفناج، برگ زیتون، تخم کدو، جینسینگ، ریشه درخت تب جنگلی، زنجبیل، گیاه گوشا جینکی گان، مرزه و ترکیبات طبیعی ال کارنیتین، اسید الاژیک، آلژینات، ان استیل سیستئین، کیوتن، اسید گالیک، ملاتونین و آلفاتوکوفرول در کاهش عوارض ناشی از بوسولفان در دستگاه تولید مثل مذکر موثر هستند.نتیجه گیری: یافته های این تحقیق نشان داد تجویز گیاهان و ترکیبات آنتی اکسیدانی اثر سودمندی در کاهش سمیت ناشی از تجویز بوسولفان در بافت بیضه دارند. لذا پیشنهاد می گردد، این ترکیبات طبیعی در کنار دارو شیمی درمانی بوسولفان تجویز شود.

بوسولفان، دستگاه تناسلی، نر، اسپرم، بیضه.