مریم غفاری جاهد - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

شاعران برای توصیف زیبایی معشوق، ابزارهای مختلفی به کار می گیرند. از نخستین دوره های شعر فارسی، اعضای بدنانسان به عنوان جلوه هایی از زیبایی مورد توجه بوده و شاعران به توصیف آن ها پرداخته اند. زلف یکی از مهمترین اعضاییاست که به دلیل قابلیت های فراوان و امکان توصیف با ابزارهای گوناگون، بیش از اعضای دیگر به آن توجه شده است.در این پژوهش با انتخاب نمونه هایی از شاعران سه دوره مشخص شعر فارسی خراسانی، عراقی، هندی- - و بررسی نحوهتوصیف زلف، به بررسی تصویر آفرینی شاعران در این سه دوره پرداخته ایم. نتیجه این بررسی نشان می دهد رودکی نسبتبه سعدی و صائب تنوع واژگانی کمتری داشته و توصیفاتش از زلف تک بعدی است و تنها ظاهر آن را نشان داده است؛در نتیجه تشبیهات تصویری و وجوه شباهت اغلب محسوس است؛ اما در سبک عراقی و هندی، تنوع و کارکرد واژه هادچار دگرگونی شده، توصیفات اغلب چند بعدی و ناظر بر کارکردهای معنوی زلف است. به این ترتیب می توان گفتتشبیهات از تصویر ثابت به تصویر متحرک و کارکردی تبدیل شده اند.

زلف، تشبیه تصویری، تشبیه کارکردی، سبک خراسانی، سبک های عراقی و هندی