علی شکاری فرد - دانشگاه آزاد اسلامی اردکان.
حسین رحیم پور بناب - دانشگاه تهران.
جمشید روح شهباز - دانشگاه تهران.

در کانسار باریت اردکان، همراه با رگه­های معدنی باریت دو گروه کانی­های مس­دار شناسایی شده اند. کانیهای هیپوژن مس دار عبارتند از کالکوپیریت و کالکوزیت که پیریت آن را همراهی می کند، و کانیهای سوپرژن عمدتا شامل سولفیدهای ثانوی مس (از قبیل کوولیت، یاروویت و آنیلیت) کربنات های مس دار (مالاکیت و آزوریت) و اکسیدهای مس (کوپریت) هستند. کالکوپیریت مهم ترین کانی مس دار است که به کانیهای سوپرژن مس دار دگرسان شده است. پدیده تارنیش (کدر شدگی) به صورت هاله و رگچه هایی در طول درزها، شکستگی ها و مرز دانه های کالکوپیریت دیده می شود. این پدیده با رنگهای آبی پررنگ، آبی کم­رنگ، صورتی، زرد و خاکستری تیره بر روی کالکوپیریت قابل مشاهده است. فازهای تشکیل دهنده تارنیش در کالکوپیریت به طریق SEM-EDXA مورد مطالعه قرار گرفته است. توالی دگرسانی کالکوپیریت طی فرآیند اکسایش به­صورت زیر است: کالکوپیریت (۲CuFeS)، کوولیت (CuS)، یاروویت (۸S۹Cu)، اسپیونکوپیت (۲۸S۳۹Cu)، گیریت (S۶/۱Cu) و آنیلیت (S۷۵/۱Cu). یعنی هوازدگی و اکسایش سبب ایجاد یک سری تغییرات از کالکوپیریت تا آنیلیت شده است. این تغییرات شامل تغییر کلی در نسبت Cu/Fe و نسبت Cu/S است که نتیجه نهایی این تعییرات تشکیل کانیهای فقیر از آهن و گوگرد و غنی از مس است. طی هوازدگی کالکوپیریت به کوولیت، به طور هم آهنگ از میزان آهن کاسته شده و بر میزان مس افزوده شده است. با ادامه هوازدگی نسبت Cu/S از ۹/۰ در کوولیت به ۱۲/۱ در یاروویت، ۴۵/۱ در اسپیونکوپیت، ۶۴/۱ در گیریت و به ۷۷/۱ در آنیلیت افزایش یافته است. هوازدگی کالکوپیریت در کانسار باریت اردکان عمدتا به علت عملکرد واکنشهای پیلی است.

Galvanic reactions, Chalcopyrite alteration, Supergene minerals, Barite, Ardakan., واکنش های پیلی, دگرسانی کالکوپیریت, کانی های سوپرژن, باریت, اردکان.