علی کنعانیان - دانشگاه تهران
مریم امین الرعایایی یمینی - دانشگاه تهران
جمشید احمدیان - دانشگاه پیام نور اصفهان

سنگهای آتشفشانی زیردریایی موجود در مجموعه آتشفشانی-ته نشستی تتماج، در ۲۵ کیلومتری جنوب خاوری شهرستان کاشان، دستخوش دگرسانی پروپلیتی نا یکنواخت و گسترده شده اند. بر پایه بررسیهای صحرائی, سنگ شناختی و نتایج آنالیزهای XRD، سه زون دگرسان کلریتی-اپیدوتی، اپیدوتی، و هماتیتی در منطقه قابل تشخیص­اند. کانیهای ثانویه گرمابی در سنگهای آتشفشانی شامل آلبیت, اپیدوت، هماتیت, کلریت، کلسیت و کوارتز است. این کانیها یا به صورت سودومورف جایگزین فنوکریستهای اولیه پلاژیوکلاز، آمفیبول، و پیروکسن شده اند و یا شکستگیها و حفره­های گدازه ها را پر کرده اند. ترکیب ایزوتوپهای پایدار کلسیت های گرمابی زون دگرسانی کلریتی-اپیدوتی نشان می دهد که دامنه تغییرات O۱۸δ شاره سازنده آن ها بین ‰۲/۹- تا ‰۳/۱۱- و C۱۳δ آن ها از ۰۲/۲- تا ۰۲/۶ تغییر می­کند. بنابراین شاره عامل دگرسانی به استثنای زون هماتیتی آب دریا است که با نفوذ به درون گدازه های داغ و چرخش شاره­ها در آن ها باعث شستشوی عناصری مانند آهن و منیزیم از گدازه ها و اضافه شدن عناصری مانند سدیم به آن ها شده است. بررسیهای زمین- دماسنجی بر روی کلریت های دگرسان نشان می دهد که این کانیها در دمای بین C˚۲۴۰ تا C˚۳۰۰ تشکیل شده اند. بر پایه این نتایج و با توجه به گستره دمای پایداری مجموعه کانیهای همزیست با کلریت (از قبیل اپیدوت, اکتینولیت, کلسیت و کوارتز)، به نظر می رسد که سنگهای آتشفشانی منطقه تتماج در حد رخساره شیست سبز دگرسان شده اند.

hydrothermal alteration, geothermometry, stable isotope, basalt, Totmaj., دگرسانی گرمابی, زمین- دماسنجی, ایزوتوپ پایدار, بازالت, تتماج.