محمدحسین زرین کوب - دانشگاه بیرجند
سون لین چانگ - دانشگاه ملی تایوان،
محمد مهدی خطیب - دانشگاه بیرجند
سیدسعید محمدی - دانشگاه بیرجند

توده­های نفوذی کم عمق منطقه­ی رچ در جنوب باختری بیرجند به درون مجموعه­ی افیولیت ملانژی کرتاسه فوقانی نفوذ کرده­اند. این سنگ­ها که دارای بافت غالب پورفیری با زمینه ای ریزدانه­ای­اند، در گستره­ی دیوریت و مونزونیت پورفیری قرار می­گیرند. فنوکریست ها حدود ۷۰ درصد سنگ را می­سازند و شامل پلاژیوکلاز و هورنبلند سبزند. پلاژیوکلازها از نوع آندزین، حاوی ماکل های آلبیتی، کارلسباد و دارای منطقه بندی مشخصی هستند که در بخش­های مرکزی به کربنات کلسیم دگرسان شده­اند. فنوکریست­های هورنبلند به­صورت موضعی به بیوتیت دگرسان شده­اند و دگرسانی پتاسیک ضعیفی را نشان می­دهند. میانگین نسبت Ce/Yb در این سنگ­ها برابر ۴۰/۲۵ است و نشان دهنده­ی وابستگی نمونه­ها به یک کمان ماگمایی حاشیه قاره­ای است. بی­هنجاری منفی در عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) نظیر Nb, P  و Ti  که از ویژگی­های ژئوشیمیایی کمان­های ماگمایی است نیز در این سنگ­ها مشاهده می­شود. بالا بودن نسبت­های LREE/HREE، و Sr/Y با میانگین ۱۴/۳۸، و مقدار SiO۲  همراه با نبود بی­هنجاری  فقدان آنومالی منفیEu   نشان می­دهند که این سنگ­ها شباهت زیادی به آداکیت­های غنی از سیلیس دارند. افزایش نسبت Sr/Y ناشی از  ذوب عمیق و در گستره­ی ناپایدار شدن پلاژیوکلاز و پایداری گارنت تعبیر می­شود. این ماگما می­تواند از یک خاستگاه اکلوژیتی یا گارنت آمفیبولیتی، حاصل از دگرگونی ورقه­ی اقیانوسی فرورانده شده­ی خاور ایران، سرچشمه گرفته باشد. سن این رخداد ماگمایی به روش زیرکن اورانیم _ سرب ، ۷/. ± ۱/۳۹ میلیون سال (اواخرائوسن) برآورد شده است.

dating, zircon uranium-lead, subvolcanic bodies, ophiolite mélange, southwest of Birjand., سن سنجی, زیرکن _ اورانیم _ سرب, آداکیت, توده های نفوذی کم عمق, افیولیت ملانژ, جنوب باختری بیرجند.